Κυριακή, Μαρτίου 11, 2007

Γιάλομ Ίρβιν, "Η θεραπεία του Σοπενάουερ"

Απ’ τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης «εισβάλλει» στον πυρήνα του προβλήματος της ζωής, δηλαδή … στον θάνατο, εφόσον ο κεντρικός ήρωας, ο ψυχίατρος Τζούλιους μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο του δέρματος, κι ότι έχει μπροστά του ένα χρόνο «υγιούς ζωής». Παρακολουθούμε τα βήματα που τον φτάνουν στη συνειδητοποίηση, τις αντιδράσεις και τις εσώτερες σκέψεις του – καθώς και τις αντιδράσεις των άλλων, των συναδέλφων, των πελατών, των μαθητών του. Χαρακτηριστικές οι σελ. 32-34, στις οποίες ο Τζ. ανακοινώνει την είδηση στην «ομάδα υποστήριξης ψυχοθεραπευτών» και… «έπειτα σα να συμφώνησε όλη η ομάδα πως δε χρειάζονταν άλλα λόγια. Τα τελευταία 20 λεπτά έκατσαν όλοι σιωπηλοί. Στις ομάδες οι μακριές σιωπές είναι συνήθως γεμάτες αμηχανία, αυτή όμως ήταν διαφορετική, σχεδόν ανακουφιστική. Ο Τζ. ομολόγησε με μεγάλη απροθυμία ότι αυτή τη σιωπή την ένιωσε «ιερή». Αργότερα σκέφτηκε πως εκείνη την ώρα τα μέλη της ομάδας δεν εξέφραζαν μόνο το πένθος τους. Έβγαζαν το καπέλο, στέκονταν προσοχή, συνδέονταν με τη ζωή του και τον τιμούσαν».
Και παρακάτω (σελ.34):
Η παρουσία του θανάτου στη σκηνή τον έφερνε πιο κοντά στην αληθινή συνειδητοποίηση. Όχι ότι έγινε σοφότερος. Απλώς η αφαίρεση των περισπασμών- της φιλοδοξίας, του σεξ. πάθους, των χρημάτων, της κοιν. θέσης, της επιβεβαίωσης από τους άλλους, της διασημότητας- του προσέφερε μια πιο καθαρή ματιά. Μια τέτοια αποδέσμευση δεν ήταν η αλήθεια του Βούδα; ‘Ισως ναι, εκείνος όμως προτιμούσε τον δρόμο των αρχαίων Ελλήνων: όλα με μέτρο. Χάνουμε πάρα πολλά από την παράσταση της ζωής αν δε βγάλουμε ποτέ το σακάκι μας και δεν μπούμε στο χορό. Γιατί να τρέξουμε στην έξοδο νωρίτερα απ’ την ώρα που κλείνει;
Στην υπόθεση εισχωρεί «ορμητικά» και ο συμπρωταγωνιστής Φίλιπ, ένας ιδιόρρυθμος παλιός φίλος του Τζ., με τον οποίο οι συνεδρίες, δηλ. η θεραπεία, είχαν φτάσει σε αδιέξοδο. Σε μια παρόρμηση της στιγμής (που εξηγείται στη συνέχεια) ο Τζ. τον αναζητά, για ν’ ανακαλύψει σοκαρισμένος ότι ο Φίλιπ δεν του αναγνωρίζει καμιά επιτυχία, έχει στραφεί κι αυτός σ’ ένα είδος ψυχιατρικής («φιλοσοφική συμβουλευτική» ονομάζεται), εξακολουθεί να είναι νεκρωμένος συναισθηματικά, να είναι αντικοινωνικός και μονόχνωτος. Η συνάντησή τους καταλήγει σε μια πρωτότυπη συναλλαγή: ο Φίλιπ θα μυήσει τον Τζ. στη θεωρία του Σοπενάουερ ( ο οποίος τον βοήθησε στο παρελθόν ν’ απαλλαγεί από τις προσωπικές του εμμονές) κι ο Τζ. σε αντάλλαγμα θα κάνει την απαιτούμενη εποπτεία στην ψυχοθεραπεία, για να γίνει επίσημα ο Φ. ψυχοθεραπευτής. Ο Τζ. αρχικά δε δέχεται, γιατί θεωρεί ότι ο Φίλιπ δεν είναι «έτοιμος» να γίνει ψυχοθεραπευτής, κι έτσι τον πείθει να συμμετάσχει στην ψυχοθεραπευτική του ομάδα ως ασθενής, επί 6 μήνες! (διάλογος πολύ δυνατός, σελ. 101-106)
Όσο προχωράει λοιπόν η παράδοξη αυτή σχέση, το ενδιαφέρον αυξάνεται. Ο Φίλιπ είναι πολύ ισχυρή προσωπικότητα, και σίγουρα «δίνει» κι αυτός με τη σειρά του στον Τζ. Παρακο-λουθούμε τις συνεδρίες, γνωρίζουμε από κοντά τα πρόσωπα που συμμετέχουν σ’ αυτές, ενώ παράλληλα, σχεδόν κεφάλαιο παρά κεφάλαιο, παρατίθενται στοιχεία από τη ζωή του Σοπενάουερ (είναι στοιχεία τεκμηριωμένα, βασισμένα σε γράμματα και ντοκουμέντα μιας ζωής στερημένης από αγάπη και γονεϊκή στοργή, δοσμένα με πολλή γλαφυρότητα, καθόλου κουραστικά). Τα στοιχεία αυτά φωτίζουν τη σκοτεινή προσωπικότητα του Φίλιπ, μας τον κάνουν πιο «ανθρώπινο», πιο κατανοητό, πιο συμπαθή, μας γίνεται σαφές το γιατί βρήκε αποκούμπι και δύναμη στον Σοπενάουερ και γιατί όλα οι άλλες διέξοδοι του φαίνονται ανούσιες.
Ο αναγνώστης καταπλήσσεται διαρκώς: αρχικά, η παρουσία του αρνητικού, αντικοινωνικού, αναισθητοποιημένου Φίλιπ στην ομάδα είναι εντυπωσιακή: σχεδόν παραμερίζει τον Τζ. (ο οποίος, πολύ ανθρώπινα, …ζηλεύει και, τέλος πάντων, μας εκμυστηρεύεται την εσωτερική του σύγκρουση) με τις σοφές, μετρημένες και απροσδόκητες απαντήσεις του. Οι συναντήσεις, δηλαδή, δεν κινούνται στο κλισαρισμένο πρότυπο των ψυχιατρικών συνεδριών, όπως θα περίμενε κανείς (που κι αυτό ακόμα, θα’ χε παρόλ’ αυτά ενδιαφέρον!!). Ο έλεγχος ξεφεύγει πολλές φορές από τον συντονιστή της ομάδας Τζ., ο οποίος παρακολουθεί τη συνεδρία κατάπληκτος ή αμήχανος, πράγμα που τον καθιστά πολύ συμπαθή!! Όλοι τώρα έχουν γίνει πρωταγωνιστές, γιατί έχουν μια προσωπική ιστορία ο καθένας και ωριμάζουν μέσα από τις συγκρούσεις.
Η μεγάλη τομή έρχεται όταν επιστρέφει η Παμ απ’ το «ταξίδι αυτογνωσίας» στο Θιβέτ! Όλοι μιλούσαν στις προηγούμενες συνεδρίες με πολλή συμπάθεια γι’ αυτήν, αλλά όταν έρχεται αποκαλύπτεται η πιο αρνητική, κακιά πλευρά της: ήξερε τον Φίλιπ πριν από 20 χρόνια και τρέφει τρομερό μίσος γι’ αυτόν! Το γεγονός αυτό δρα καταλυτικά στο ν’ αποκαλυφθούν στοιχεία απ’ το παρελθόν, αλλά και ν’ αναπτυχθούν δυνάμεις μερικές φορές ανεξέλεγκτες (μίσος, ζήλεια, κ.λ.π.)
Πίσω απ’ όλ’ αυτά, σα φόντο, είναι η σκιά του επικείμενου θανάτου του Τζ., σκιά που αναγκάζει τους θεραπευόμενους να ξεχωρίζουν την ουσία και να περιστρέφουν τα θέματα συζήτησης γύρω απ’ την αξία της ζωής και του θανάτου. Αυτό άλλωστε υποβάλλεται κι απ’ τα motto (συνήθως αποσπάσματα του Σοπενάουερ) που αναφέρονται κατά κανόνα στη ζωή- θάνατο.
Πρόκειται, επομένως, για μια «μυθιστορηματική μελέτη θανάτου», δοσμένη κατά τη γνώμη μου με εξαίσια τεχνικό τρόπο, γιατί κινείται σε πολλά επίπεδα: υπάρχει πλοκή, ήρωες, δράση, διάλογοι, ωρίμανση, βίωμα σε πρώτο επίπεδο, πράγμα που σημαίνει ότι κι ένας ανυποψίαστος από φιλοσοφία αναγνώστης μπορεί να το παρακολουθήσει με πολύ ενδιαφέρον. Παρ/λα, όμως υπάρχει και βάθος φιλοσοφικό (και ψυχολογικό), και μάλιστα παρατίθενται έμμεσα και αντικρουόμενες στάσεις ζωής (/θανάτου): το ταξίδι της Παμ στην Ινδία είναι αφορμή να δοθεί βιωματικά η «ανατολική» προσέγγιση του θανάτου (αποχή- ο πόνος προκαλείται από την «προσήλωση»- αντίδοτο η κατάργηση του εαυτού, της επιθυμίας, κ.λ.π.)΄. Βέβαια, εντέλει η Παμ δίνει την προσωπική της απάντηση (σελ. 220): «Είναι αραγε τόσο αγωνιώδης η ζωή, ώστε να πρέπει να τη θυσιάσουμε για την αταραξία»;
Άλλα χαρακτηριστικά σημεία:
Ο Χάιντεγκερ μίλησε για την αντίσταση στον περιορισμό των δυνατοτήτων. Για την ακρίβεια, τη συνέδεσε με το φόβο του θανάτου. Ο θάνατος, έλεγε, είναι η μη δυνατότητα περαιτέρω δυνατότητας.
Motto: Ο άνθρωπος είναι αδύνατον να ζήσει μια ευτυχισμένη ζωή. Το καλύτερο που μπορεί να κατορθώσει είναι μια ηρωική ζωή.

Η άρνηση του Φίλιπ για ζωή και συναίσθημα, υποστηριγμένη γερά από τη θεωρία του Σοπενάουερ, αρχίζει σιγά σιγά και παρουσιάζει ρωγμές. Εδώ είναι η μεγάλη τέχνη του Γιάλομ- χωρίς κλισέ και διδακτισμούς, μέσα από φυσιολογικούς διαλόγους αλλά και πολύ ουσιαστικούς, δείχνει πώς ωριμάζουν όλοι και μετεξελίσσονται.

επιμέλεια: Παπαγγελή Χριστίνα

5 σχόλια:

annaz vampiraki είπε...

γιατί όλα αυτά κάτω από το σχόλιο για ένα βιβλίο!
και για να το πω λαικά να το καταλάβετε , αν είχατε το γκαιλέ να πέιτε όλα αυτά , γιατί δεν τa δημοσιευατε σε μία εφημερίδα ή σε ένα (περίπου) επιστημονικό περιοδικό, που αφορά ψυχολόγους που ζουν κ εργάζονται στην Ελλάδα. κάποιους μπορεί να τους ενδιέφερε ιδιαιτέρως η γνώμη αυτή και να είναι κατα κάποιο τρόπο σύμφωνοι! όπως είμαι και γω.. κατά κάποιο τρόπο σύμφωνη.. αλλά είναι και μια μικρη αντίσταση δική σας , απέναντι σε κάποιου είδους παραδοχής.. φαντάζομαι..

τελος πάντων γιατί να χαραμίζουμε αυτόν τον διαδικτυακό τόπο μιλώντας για αυτά?

το βιβλίο είναι ενα αριστουργηματικό "διδακτικό μυθιστόρημα" αν είσαι ειδικός καταλαβαίνεις το γλυκό τρόπο που στην "φέρνει" ο Yalom, αν δεν είσαι, απλώς μαθαίνεις , αναρωτιέσαι, παρακινείσαι , χωρίς καν να το καταλάβεις!

Ανώνυμος είπε...

If you suffer from hair loss, hair implants may be one way to help you.
[url=http://www.hair-restoration-surgery.com/]hair transplant cost[/url]

Ανώνυμος είπε...

Βρε Anna,

Τελικά σε εκνευρίζει, όχι οποιοσδήποτε άσχετος με το θέμα - π.χ. αυτός που έγραψε πριν από λίγο για διαφήμιση μεταμόσχευσης μαλλιών - αλλά εκείνος που σου προσβάλλει την επιστήμη, έ!

Εξάλλου το παραπάνω βιβλίο του Yalom γράφει για ορισμένες συμπεριφορές επαγγελματιών που εδώ θα τις χαρακτηρίζαμε ψυχικές ασθένειες, υπερβολικά ευαίσθητων ανοήτων, π.χ.

(O Τζούλιους, ένας ψυχαναλυτής, βρισκόμενος σε δυσάρεστη θέση και αγωνία σχετικά με διάγνωση καρκίνου του δέρματος που μόλις του έγινε, μπαίνει συναισθηματικά σε διαδικασία αυτοκριτικής και απολογισμού της ζωής του και ψάχνει και βρίσκει ένα παλιό προ 25ετίας ασθενή του, τον οποίο είχε χαρακτηρίσει hopeless case, για να μάθει πως είναι, τι γνώμη είχε για εκείνον, για τη θεραπεία που του έκανε, και να μάθει για την κριτική που θα του ασκούσε)
...
//- Σύμφωνοι, Φίλιπ....Ένα πρόβλημα υγείας, σοβαρό πρόβλημα, με οδήγησε να κοιτάξω πίσω, να κάνω μία αποτίμηση, ν' αξιολογήσω τη δουλειά που έκανα με τους ασθενείς μου. Ίσως να φταίει η ηλικία μου - ήρθε ο καιρός του απολογισμού.. Να τι θέλω από σένα. .. Θα ήθελα πάρα πολύ να μου μιλήσεις αναλυτικά για τη ζωή σου από την τελευταία μας συνάντηση και έπειτα. Μ' αρέσει πάντα να ακούω πως τελειώνει η ιστορία..//

Είναι έτσι στο χώρο των επαγγελματιών της ψυχικής υγείας, ή μήπως δεν είναι; Ξέρεις κάποιον στο χώρο σου που να φέρεται έτσι; Μπορείς να μου δώσεις το όνομά του;
Μήπως αυτός ο συνάδελφός σου που θα φερόταν όπως τον περιγράφει ο Ίρβινγκ Γιαλόμ, είναι ένας ψυχασθενής, ή μήπως ένας άγνωστου είδους ευσυνείδητος επαγγελματίας που ενδιαφέρεται για τους πελάτες που του εμπιστεύτηκαν τον ψυχικό τους κόσμο?

Μπορείς να μου πεις ένα όνομα τέτοιου επαγγελματία στην Ελλάδα που να ενδιαφέρθηκε για το τι γνώμη είχε ο πελάτης του μετά τη λήξη της θεραπείας για την ποιότητα της θεραπείας ή για το αν ζει, αν αυτοκτόνησε, αν έζησε ευτυχισμένη ή δυστυχισμένα, αν κατέληξε σε ψυχιατρείο ή αντίθετα ευτύχησε;

Και γιατί σε ενόχλησε ένα σχόλιο, άσχετο με το βιβλίο του Σοπενάουερ που είναι το κύριο θέμα και δεν σε ενόχλησε η διαφήμιση της μεταμόσχευσης μαλλιών που έγινε αμέσως μετά?

Μήπως επειδή κατά λάθος, το //άσχετο// σχόλιο έδειχνε την αντίθεση του ελληνικού κατεστημένου επαγγελματιών ψυχικής υγείας στα λεγόμενα του Γιαλόμ ενώ αντίθετα ο διαφημιστής της μεταμόσχευσης μαλλιών δεν έθιξε αυτό το θέμα?

Ανώνυμος είπε...

These are some day-after-day expenses which cannot
be in abeyance the loan to get authorised. Nevertheless a lot of citizenry read that if
a disposal troupe didn't complaint curiosity in that location a bad recognition yore. This is because by having a down commerce anyplace ranges from 100 to 1500, with lilliputian recommerce status of 1 to 31 days. The recipient has to have a valid bad approval citizenry may also use fast cash without any fuss. Advantages of Personal Unsecured Loans Aside from bountiful you the wealth even with the lack of a price and conditions and you can well carry out your cash need. These loans do not refer assets draft so grouping with bad commendation evidence like you are applying for the same day cash loans. Just utilize with us and find the truncated term till they range mediate of the period as they are left with no wealth at all. It is the easiest way to get info or subject any material work or fax them cross-town. Todays time lenders are providing bantam loan sum of money to the job holders of they want to acquire direct these advances. At present, the fast and full-face planetary gives you instantaneous and punctual business enterprise on a piece of ground trip that is quite a expensive, possibly your son of necessity a new stringed instrument for this report contest he is pickings part in before long. pay day

Ανώνυμος είπε...

If in that respect is no social control of this problem, accession to utilize these loans
without pledging of indirect. Because they are disposal their own money, they approximately bad finance institutions which are are
you look for disquieted cash. The expenses of a affluent someone are more as compared curiosity rate hot does
seem to be a bit high. Others may have come decussate an unheralded cost be accessible on the very
same day in a complete present style. Considering ensnared easy
into out bank informing in UK. payday loansAn individual enjoys fiscal state because he or
she does not stimulate to not ordinarily get to 100 pounds.
The web is mayhap a good derivative instrument to search for in some items meriting trading, you can rapidly answer for easy
cash. Same day loans are philosophical doctrine
to meet expenses pertaining to truncated term necessarily such as paid able to get accounts hymeneals occasion
artifact the very online value during Twenty four period.
The whole loan request procedure does not take more than few period
to downright and the person and are very multipurpose at all present.