Τετάρτη, Μαρτίου 25, 2009

7414 χαρακτήρες για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή της Μαρίας Γεωργιάδου

Ξαναδιάβασα το βιβλίο από την οπτική μιας ήδη σχηματισμένης γνώμης, ότι ο Κ.Κ, αν και δεν ήταν Ναζί, εξυπηρέτησε τα συμφέροντά τους. Είχα ξεφυλλίσει το εμπεριστατωμένο, πολύπλευρο και πληρέστατο βιβλίο την Άνοιξη του 2008. Και τώρα βέβαια (Ιανουάριος 2009) δε μπορώ να ισχυριστώ ότι στάθηκα στις πάρα πολλές λεπτομέρειες και τεκμηριωμένες αναφορές σχετικά με τη ζωή του και περισσότερο με το έργο του. Ιδίως για το έργο του απαιτούνται εξειδικευμένες μαθηματικές γνώσεις.

Έτσι η ανάγνωσή μου ήταν μια τομή που έψαχνε να βρει συγκεκριμένα στοιχεία για τον πολιτικό βίο του Καραθεοδωρή. Βρήκα την απάντηση που ζητούσα στην αντίθετη στάση του Μπορ και κυρίως του Αϊνστάιν. Περισσότερο βρήκα, στη σελίδα 852, την πιο εύστοχη λακωνική διατύπωση του H. Mehrtens σχετικά με τον Καραθεοδωρή: «ανεύθυνη καθαρότητα».

Το ερώτημα τίθεται ως εξής: δικαιούται ο επιστήμονας ή γενικά ο «άνθρωπος των γραμμάτων» να επικαλείται το διαχωρισμό επιστήμης και κοινωνικής ευθύνης; Μπορεί να μιλάμε για ουδέτερη επιστήμη, ανεξάρτητη από κοινωνικές και ιστορικές συνισταμένες; Μπορεί να υπάρξει τέτοιος διαχωρισμός χωρίς να δημιουργήσει πλήθος ερωτήματα και αντινομίες;

(Καθώς «ξεφύλλιζα» τις 1100 σελίδες εξελίσσονταν ένας διάλογος σχετικά με τα γεγονότα του Δεκέμβρη 2008. Αφορμή ήταν η επικριτική στάση του Απ. Δοξιάδη και άλλων για τις δράσεις που διέκοπταν θεατρικές παραστάσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις).

Επανέρχομαι στον Καραθεοδωρή και τη ζωή του.

Στις σελίδες 170-172, παντρεύεται με την Ευφροσύνη Καραθεοδωρή, θεία του, μικρότερη κατά έντεκα χρόνια. Αυτό θα ήταν κουτσομπολιό, αν ο πεθερός του Κωνσταντίνου δεν ήταν ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή Πασά που ήταν ανώτερος διπλωμάτης στην υπηρεσία του Σουλτάνου. Συμμετείχε στη Συνδιάσκεψη Κωνσταντινούπολης (Δεκ ’76 – Ιαν ’77) και στο Συνέδριο του Βερολίνου 1876.
Στη σελίδα 250 ο Καραθεοδωρή δεν υπογράφει την «Έκκληση προς τον κόσμο του πολιτισμού» που δικαιώνει τη γερμανική επιθετικότητα και τον πόλεμο ως υπόθεση πολιτισμού. Υπογράφουν ενενήντα τρεις διανοούμενοι τον Οκτώβριο 1914, ανάμεσά τους ο Μαξ Πλάνκ. Δεν υπογράφει ο Χίλμπερτ, αν και είναι Πρώσος. Στις 22-4-1915 οι Γερμανοί χρησιμοποιούν δηλητηριώδη αέρια. Ο Καραθεοδωρή δεν υπογράφει το «Υπόμνημα των καθηγητών» που δικαιολογεί την επεκτατική πολιτική των Γερμανών. Υπογράφουν 1347 διανοούμενοι.

Συνεχίζω το ξεφύλλισμα με πιο κωδικοποιημένο τρόπο, παραθέτω τις σελίδες και τα γεγονότα.
251, το 1914 ο Hans Reichenbach αναρωτιέται για την απουσία των πανεπιστημιακών από τα κοινωνικά ζητήματα. «Στα πανεπιστήμιά μας δε συναντούμε παρά καθηγητές». Ο Fritz Haber θέτει την έρευνα σχετικά με τα δηλητηριώδη αέρια στην υπηρεσία του γερμανικού στρατού. Ο Einstein υπογράφει την πρώτη του έκκληση για ειρήνη.
535, το 1931 ο Καραθεοδωρή εργάζεται ως Κυβερνητικός Επίτροπος, χωρίς να αφήσει τη θέση του στη Γερμανία, για την αναδιοργάνωση των ελληνικών πανεπιστημίων
552, στις 21/5/1933 εισάγεται από το Σύνδεσμο Γερμανικών Πανεπιστημίων, χωρίς εξωτερική πίεση, η «αρχή του ηγέτη». Στις 11/11/1933 επτακόσιοι από τους δύο χιλιάδες καθηγητές υπογράφουν όρκο πίστης στο Χίτλερ.
555 – 579, συνεχείς διώξεις επιστημόνων φίλων του Καραθεοδωρή. Ο Max Born αναγκάζεται να πάρει άδεια σε ηλικία 51 ετών. Ο Otto Neugebauer αρνήθηκε να δώσει όρκο πίστης στο Χίτλερ και αναγκάστηκε να φύγει από το Γκέτιγκεν όπου έγινε διευθυντής του Μαθηματικού Ινστιτούτου για μία μέρα. Ο Einstein δηλώνει: «χαρακτηρίζω την κατάσταση στην τωρινή Γερμανία σαν μια κατάσταση ψυχικής ασθένειας των μαζών», φεύγει από την Πρωσική Ακαδημία και διαγράφεται από τη Βαυαρική την ίδια στιγμή που «πολλοί στερούνται την ελευθερία να εργάζονται και να κερδίζουν τη ζωή τους». Ο Καραθεοδωρή σιωπά. Διώκεται ο Χούσερλ και ανακαλείται ο τίτλος του καθηγητή, είναι 77 χρονών. Ο Καραθεοδωρή αποφασίζει να μείνει στη Γερμανία. Από δω και πέρα η ελευθερία των επιλογών του συνεχώς μειώνεται...
603, ο Καραθεοδωρή διορίζεται σε επιστημονικές επιτροπές και εκπροσωπεί τη Γερμανία σε διεθνείς επιστημονικές συναντήσεις και συνέδρια
598 και 683, τη νύχτα της 9ης προς 10η Νοεμβρίου 1938 γίνονται επιθέσεις με στόχο τους Εβραίους όλης της χώρας, είναι γνωστή ως «Νύχτα των Κρυστάλλων».
682, το 1938 απονέμεται στον Καραθεοδωρή τίτλος επίτιμου Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στις σελίδες 881 – 891 υπάρχει χρονολογικό παράρτημα. Σταχυολογώ:
887, στις 28 Αυγούστου 1934 δίνει όρκο πίστης στο Χίτλερ.
888, στις 28 Μαΐου 1935 εκλέγεται μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών και στις 13 Ιουνίου 1935 διορίζεται στη Διεθνή Επιτροπή Μαθηματικών με διάταγμα του Βαυαρικού υπουργείου παιδείας. Στις 28 Οκτωβρίου 1936 γίνεται «παπικός ακαδημαϊκός».
889, το Σεπτέμβριο του 1938 συμμετέχει στην ετήσια συνέλευση της Γερμανικής Ένωσης Μαθηματικών.

Στις σελίδες 843 – 862 βρίσκεται ο ενδιαφέρων και πυκνός επίλογος. Στέκομαι επιλεκτικά στη διαπίστωση ότι οι ιστορικοί των μαθηματικών είναι ελάχιστοι και κατά συνέπεια υπάρχει μεγάλο κενό σε αυτόν τον τομέα. Επιστρέφω στην αρχική οπτική μου που καθόρισε την «ανάγνωση». Ο Καραθεοδωρή απόφυγε ή προσπάθησε να αποφύγει την ανάληψη ευθυνών απέναντι στα γεγονότα του καιρού του. Δέσμιος της επιλογής του να μείνει στη Γερμανία ήταν αναγκασμένος να σωπαίνει και να υπηρετεί. Ενδεικτικό είναι ότι δεν ανέφερε ποτέ το ολοκαύτωμα των Εβραίων ή τα ναζιστικά εγκλήματα στην Ελλάδα. Όμως δεν υπηρέτησε την ουδετερότητα της επιστήμης αλλά την «ανεύθυνη καθαρότητα» της.

Γνωρίζω ότι η ανάγνωση που έκανα είναι «προκατειλημμένη». Νομίζω, όμως, ότι δικαιώνεται. Επίσης νομίζω ότι δεν αδικεί το βιβλίο, δηλαδή τις σελίδες εκείνες που έχουν βιογραφικό χαρακτήρα. Δε στάθηκα καθόλου σχεδόν στις υπόλοιπες. Θέλω να πιστεύω ότι τα ζητήματα της επιστημονικής προόδου θα είχαν υπηρετηθεί αποτελεσματικότερα χωρίς τους φραγμούς της ιστορικής συγκυρίας. Αν δηλαδή δεν ίσχυε ότι επιστήμονες «πολλοί στερούνται την ελευθερία να εργάζονται και να κερδίζουν τη ζωή τους».

Για να «ισορροπήσω» τα πράγματα παραθέτω απόσπασμα από τον επίλογο (σελ. 851-852):
«Ο Einstein παρατηρούσε σχετικά: «Είναι πράγματι παράδοση της γερμανικής διανόησης να μη νοιάζεται για τις δημόσιες υποθέσεις. Ως προς αυτό, οι Γερμανοί διανοούμενοι διαφέρουν από τους συναδέλφους τους στις ΗΠΑ και στην Αγγλία. [...] Υποτάχθηκε η μεγάλη μάζα των Γερμανών διανοούμενων στις διαθέσεις των Ναζί; [...] Ήταν αρκετά πρόθυμοι να λένε: «Χάιλ Χίτλερ» και να αγνοούν πολλά από όσα συνέβαιναν γύρω τους, όσο μια τέτοιας μορφής υποταγή τους επέτρεπε να συνεχίζουν τη μελέτη τους για το ηλεκτρόνιο ή, ας πούμε, για την πρώιμη ιστορία της ισπανικής γλώσσας. Οι περισσότεροι από τους συναδέλφους μου στο Βερολίνο υιοθέτησαν αυτήν τη στάση και όχι στάση θετικής αποδοχής του Χιτλερισμού, ούτε ανησυχούσαν υπερβολικά για το εισόδημά τους. Δεν χρειάζεται να τονίσω ότι η στάση αυτή δεν με βρίσκει σύμφωνο. Εδώ ελλοχεύουν πραγματικά οι μέγιστοι κίνδυνοι της εξατομικευμένης ειδίκευσης των διανοουμένων. [...] Ανεξάρτητα από το πόσο άνετα αισθάνονται στον γυάλινο πύργο οι επιστήμονες, υπάρχουν, ασφαλώς, στοιχεία που συνηγορούν σε αυτό. Η δυσκολία είναι να βρει κανείς την κατάλληλη ισορροπία».

Χωρίς να αμφισβητεί κάποια αυτονομία της επιστήμης, ο Einstein υπεδείκνυε ότι υπό ναζιστική κυριαρχία το καθετί ήταν πολιτικό και η προσδοκία ότι η επιστήμη θα μπορούσε να κρατηθεί αλώβητη από τις προκλήσεις των καιρών, να διατηρήσει την αγνότητά της σε συνθήκες πλήρους κατεδάφισης και της παραμικρής ανθρωπιστικής αξίας ήταν τραγική πλάνη. Αυτό που ο H. Mehrtens αποκαλεί «ανεύθυνη καθαρότητα» ισοδυναμούσε με οικτρή αυταπάτη.


silisav sidinoemis καθρεφτιζόμενος
(ένα κείμενο του Τ. Καμπύλη απο την Καθημερινή) για το βιβλίο της Μ. Γεωργιάδου)

10 σχόλια:

Stergios Nastopoulos είπε...

Δεν το 'χω διαβάσει το βιβλίο, αλλά τα θέματα που θίγεις είναι πράγματικά καυτά. Στην πραγματικότητα όλα ανάγονται στο ερώτημα: "Υπάρχει ουδέτερη επιστήμη;" Αν το δεχτούμε, τότε πόσο ηθικό ήταν το "Σχέδιο Μανχάταν" για την κατασκευή της ατομικής βόμβας, στο οποίο συμμετείχαν οι κορυφές της Φυσικής Επιστήμης της εποχής στην Αμερικη; Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται νομπελίστες και σπουδαίες προσωπικότητες, που την συνεισφορά τους μνημονεύουμε στα σχολικά βιβλία Φυσικής. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία οτι το χιτλερικό καθεστώς ήταν απάνθρωπο, και όσοι το υπηρέτησαν συνειδητά, δεν μπορούν να υποκριθούν οτι δεν ήξεραν. Αν τώρα ο Καραθεοδωρής έδωσε όρκο πίστης στον Χίτλερ, ποια ήταν τα κίνητρά του; Υποθέτω η συνέχιση του έργου του. Να μην ξεχνάμε οτι ο Καραθεοδωρής είναι εκείνος που βοήθησε τον Einstein πολλές φορές. Πού θα ήταν άραγε η επιστήμη σήμερα, αν δεν δούλευε ο Καραθεοδωρής, έστω κι υπό τέτοιες συνθήκες; Πού θα ήταν η Διαστημική Επιστήμη χωρίς τον κατασκευαστή των πυραύλων του Χίτλερ, Werner von Braun; Τα καλλίτερα μυαλά της Γερμανίας μετά τον πόλεμο αξιοποιήθηκαν από την Αμερική και τη Σοβιετική Ένωση. Χωρίς ενδοιασμό, χωρίς αναστολές. Για σκοπούς κύρια στρατιωτικούς. Πόσο ηθικό είναι να δουλεύει κανείς σήμερα για το ΝΑΤΟ, που βομβαρδίζει σήμερα τη Σερβία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν; Αύριο, πού; Είναι κοινό μυστικό οτι η επιστημονική πρόοδος συνδέεται με τέτοιου είδους δραστηριότητες. Ακόμα και το μέσο που σου γράφω για στρατιωτικούς σκοπούς δημιουργήθηκε αρχικά. Φαίνεται οτι ο πόλεμος (και δεν θεωρώ κανένα πόλεμο ηθικό, η αφαίρεση ανθρώπινης ζωής είναι πραγματικό έγκλημα, αλλά, όταν βρεθείς σε ανάγκη το κάνεις) δραστηριοποιεί στο επακρο τις μεγαλύτερες αρετές του ανθρώπου, εκτός από την ηθική, και βέβαια οδηγεί σε επιστημονική πρόοδο. Δεν είναι πρωτότυπο, το έχουν πει πολλοί σπουδαιότεροι από μένα. (Θυμάμαι το δίλημα που έθετε η αριστουργηματική ταινία "Σφραγισμένα χείλη").

Μέχρι, βέβαια, την τελική καταστροφή...

Κ.Υ.Π. WALKING είπε...

Σίγουρα δεν υπάρχει ουδέτερη επιστήμη ως προς τις κοινωνικές συνθήκες που ορίζουν το περιβάλλον της και μάλλον δεν υπήρξε ποτέ.
Ακόμα κι αν οι επιστημονικές υπηρεσίες αφορούν ένα συγκεκριμένο κομμάτι της "αλυσίδας συναρμολόγησης", η τεχνογνωσία βρίσκεται σε τέτοιο επίπεδο που να μην εξομοιώνει τους επιστήμονες με τους ανειδίκευτους εργατες.

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Πολύ σημαντικό να γνωρίζει κανείς την πολιτική και κοινωνική ταυτότητα ενός ανθρώπου με τέτοια εμβέλεια, και δη επιστήμονα, που κατά τη γνώμη μου, ως άτομο με κύρος που επηρεάζει και διαμορφώνει συνειδήσεις, έχει μεγάλύτερη κοινωνική ευθύνη.

Στέργιε@: Η "επιστημονική πρόοδος συνδέεται με τέτοιου είδους δραστηριότητες" γιατί εκεί υπάρχει το χρήμα, υπάρχει δηλαδή χρηματοδότηση και παντός είδους υποστήριξη.

Ναι, είναι παλιά η σχετική αντίληψη στην οποία αναφέρεσαι στο τέλος: "Ο πόλεμος αναπτύσσει τις ευγενέστερες ορμές του ανθρώπου, την άμυνα υπέρ δικαίου και ελευθερίας, υπέρ βωμών και εστιών, αφυπνίζει τα έθνη σπό την ηθική νάρκη μακροχρόνιας ειρήνης, μεταδίδει τον υψηλότερο πολιτισμό των πολιτισμένων λαών σε βάρβαρους", (Γουδής Δ. 1934, ένα πρόχειρο παράδειγμα από το βιβλίο του καθηγητή για τα αρχαία της Γ Λυκείου, σχόλια σε απόψεις του Πρωταγόρα!). Διάχυτη η ανίληψη, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι αντιδραστική και δεν αποτελεί άλλοθι για την επικράτηση των ισχυρών.

Μου φαίνεται αξεπέραστη η αντίφαση στη φράση σου "δραστηριοποιεί στο έπακρο τις μεγαλύτερες αρετές του ανθρώπου, εκτός από την ηθική, και βέβαια (!!)οδηγεί σε επιστημονική πρόοδο" .

Μπορώ να καταλάβω την ηρακλείτια λογική "πόλεμος πατήρ πάντων", να δω τον πόλεμο μέσα από μια διαλεκτική αναγκαιότητας, όχι όμως και ως προϋπόθεση προόδου! (Πού θα ήταν άραγε η επιστήμη σήμερα, αν δεν δούλευε ο Καραθεοδωρής, έστω κι υπό τέτοιες συνθήκες; Πού θα ήταν η Διαστημική Επιστήμη χωρίς τον κατασκευαστή των πυραύλων του Χίτλερ, Werner von Braun;). Ας μην προχωρήσει η διαστημική επιστήμη, λοιπόν, αν δεν υπάρχει αντίστοιχη κοινωνική και ηθική πρόοδος! Τι γυρεύουμε, τι αναζητάμε, όλο και ισχυρότερα όπλα στα χέρια ανώριμων παιδιών;

Έχω επίσης πολύ μεγάλη ένσταση όσο αφορά τη φράση : "Τα καλύτερα μυαλά της Γερμανίας μετά τον πόλεμο αξιοποιήθηκαν από την Αμερική και τη Σοβιετική Ένωση. Χωρίς ενδοιασμό, χωρίς αναστολές (τι μαγκιά!). Καλύτερα μυαλά, ως προς τι; ως προς το i q; λύναν γρήγορα εξισώσεις;όταν το "γερό μυαλό" δε συνοδεύεται από ανθρωπιστική ευαισθησία και κοινωνική συνείδηση , τι σόι καλό μυαλό είναι; Επίσης, όσο αφορά τη λέξη "αξιοποιηθούν"! Είδαμε πώς αξιοποιεί ο τεχνοκραατικός μας πολιτισμός ακόμα και τον αέρα που αναπνέουμε. Στην υπηρεσία του χρήματος, του κεφαλαίου, των λίγων.

κ.υ.π.@ δεν κατάλαβα την τελευταία φράση, μπορείς ν α το εξηγήσεις λίγο;

Vasilis Simeonidis είπε...

Καλώς ήρθες Στέργιο

Όσα ακριβώς γράφεις υπονοούνται στην οπτική που διάβασα το βιβλίο. Ο υπότιτλος του βιβλίου είναι: ένας μαθηματικός υπό τη σκέπη της εξουσίας.

Κάτι με ενοχλεί στην εξωραϊστική αντίληψη που επιβάλλεται τελευταία και φαίνεται και στην περίπτωση Καραθεοδωρή. Βέβαια ήταν μεγάλος μαθηματικός, αλλά ας μην τον καθαγιάζουμε αγνοώντας τον πολιτικό του βίο. Ας πούμε: ο Σύνδεσμος Φίλων Καραθεοδωρή στο σχετικό σάιτ όπου τον βιογραφεί δεν αναφέρει τίποτα για τα επίμαχα γεγονότα κοινωνικής ευθύνης (http://www.karatheodori.gr/index.php?op=bio&lop=viewBio&nid=3&page=3). Δεν υπάρχει καν το διάστημα 1936-1950. Το ίδιο παρατηρούμε και σε άλλα αφιερώματα (παράδειγμα: http://www.asxetos.gr/article.aspx?i=922). Και βέβαια μας αρέσει να λέμε ότι υπήρξε δάσκαλος του Αϊνστάιν. Άσχετα αν δεν υπήρξε. Και όλα αυτά στα πλαίσια μιας εθνικιστικής αντίληψης που τον κατατάσσει στους 100 Μεγάλους Έλληνες της Ιστορίας. Αναφέρομαι στα σχετικά καλλιστεία http://www.skai.gr/master_story.php?id=81196. Γιατί δεν ήταν μέσα στους 100 μεγάλους Τούρκους ή 100 μεγάλους Γερμανούς; (υπηκοότητες που είχε). Αλλά μάλλον ο ίδιος ήταν ένας αριστοκράτης κοσμοπολίτης. Αυτός ο εξωραϊσμός της Ιστορίας με ενοχλεί.

Έχεις δίκιο Στέργιο, συμφωνούμε. Όμως, ας μην κρύβουμε «κάτω από το χαλί» την ανευθυνότητα του Καραθεοδωρή. Ίσως αποτρέψουμε την τελική καταστροφή....

Vasilis Simeonidis είπε...

Κυπ,

εμπλέκεσαι και στις άδηλες χρηματοδοτήσεις επιστημονικών ερευνών και πειραμάτων; Προφανώς οι επιστήμονές σου πληρώνονται καλύτερα από τις καθαρίστριες. Εξάλλου επένδυσες χρήμα και χρειάστηκε χρόνος για να τους κάνεις επιστήμονες, πρέπει να τους προσέχεις περισσότερο...

Vasilis Simeonidis είπε...

Χριστίνα

Απ’ ότι κατάλαβα συμφωνούμε όλοι. Εσύ δείχνεις την άλλη όψη του νομίσματος που μας έδειξε ο Στέργιος.

Συμφωνώ, δε θέλουμε επιστήμονες «ανεύθυνης καθαρότητας». Ναι, θέλουμε επιστήμονες με άποψη για την επιστήμη τους, με διλήμματα και προβληματισμούς που συνδέουν τη γνώση με την κοινωνία και την ιστορική πορεία του ανθρώπου, με αίσθηση κοινωνικής ευθύνης. Για το λόγο αυτό θέλουμε και την έκθεση βασικό μάθημα στις πανελλαδικές (http://smnds.blogspot.com/2009/03/1342.html).

Αλλά η ιστορική πραγματικότητα λέει αυτό που επισημαίνει ο Στέργιος. Σε συνθήκες όπου οι ηθικοί φραγμοί καταλύονται η επιστημονική πρόοδος είναι ραγδαία.

Η αξεπέραστη αντίφαση που επισημαίνεις πολύ εύστοχα είναι κοινωνική αντίφαση και αποτελεί την ουσία της επιστημονικής προόδου που προσδιορίζεται από ιστορικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

Νομίζω ότι αυτό υπονοούν και τα αποσιωπητικά του Στέργιου στο τέλος του κειμένου του...


Και κάτι «άσχετο»:
Η επιστήμη, η νέα πανύψηλη τάξη. Πρόοδος. Ο κόσμος βαδίζει εμπρός. Γιατί τάχα να μη βαδίζει πίσω;

La science, la nouvelle noblesse ! Le progrès. Le monde marche ! Pourquoi ne
tournerait-il pas?

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

ας αων@ δε νομίζω ότι συμφωνούμε όλοι. Μάλλον καταλήγουμε, από διαφορετικό δρόμο όλοι, στη φράση του Στέργιου "ως την τελική καταστροφή...".

Ωστόσο διαρρέουν μέσα από τις λέξεις μας κάποιες φορές αξιολογήσεις που δεν τις συνειδητοποιούμε, όπως οι λέξεις που επισήμανα στο προηγούμενο σχόλιο. Υπάρχει σύγχυση, δικαιολογημένα, στις αξίες που υπηρετεί- ή νομίζουμε ότι υπηρετεί-η επιστήμη,. Το τι είναι πρόοδος και τι οπισθοδρόμηση είναι μεγάλη κουβέντα.

Κι εφτασα, χωρίς να το καταλάβω στο γαλλικό σου "άσχετο"! Δε θα μας πεις ποιος το είπε; (φαντάζομαι όχι εσύ, γιατί δε θα το' γραφες στα γαλλικά, ακόμα κι αν ήξερες!)

Vasilis Simeonidis είπε...

για να μην πάω εντελώς αλλού τη συζήτηση: http://users.dra.sch.gr/symfo/sholio/kimena/xeni/rebo_science.htm

Κ.Υ.Π. WALKING είπε...

Χριστίνα
Η τελευταία φράση μου υποστηρίζει ότι οι επιστήμονες λόγω κατάρτισης μπορούν σχεδόν πάντα να αντιληφθούν το πού μπορούν να οδηγήσουν όταν συνθεθούν, διάφορες επιμέρους ανακαλύψεις.
Αντίθετα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει με τους εργάτες στην αλυσίδα παραγωγής.

Ανώνυμος είπε...

[url=http://ivlkrwnnz.com]QsXKKjTDbIqBx[/url] , oGuwZBWi - http://hhmgziigpu.com