Κυριακή, Μαΐου 25, 2008

567 λέξεις για την ιστορία στ΄ δημοτικού στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια της Μ. Ρεπούση και άλλων

Λόγος για το πολυσυζητημένο βιβλίο ένα χρόνο μετά. Ήταν τυχερά τα παιδιά που διδάχθηκαν το συγκεκριμένο βιβλίο κατά το σχολικό έτος 2006-07. Τυχεροί και οι δάσκαλοι γιατί είχαν ένα βιβλίο ιστορίας διαφορετικό, ένα βιβλίο που επέτρεπε την ευχάριστη, παιγνιώδη προσέγγιση της ανακάλυψης που καλλιεργεί την κριτική σκέψη.
Ξεκινώ από γενικές διαπιστώσεις που περιγράφουν το βιβλίο. Η αφήγηση είναι ιδιαίτερα προσεγμένη, χαρακτηρίζεται από μικροπερίοδο λόγο (έως δύο σειρές – 20 με 25 λέξεων) με απλό συντακτικό που κάνει σαφές το περιεχόμενο του λόγου. Η απόδοση των γεγονότων είναι αποστασιοποιημένη και η οπτική του τηρεί την επιστημονική ουδετερότητα του αμέτοχου αφηγητή. Επίσης αποφεύγονται οι δραματοποιήσεις και η διέγερση των συναισθημάτων των μαθητών. Η παρουσίαση των ιστορικών ενοτήτων βασίζεται περισσότερο στο πλούσιο εποπτικό υλικό. Κάθε δισέλιδο έχει συνήθως τρεις εικόνες, φωτογραφίες ή χάρτες. Η αφήγηση στηρίζεται και συμπληρώνεται με πρωτογενές υλικό που αποτελούν οι γραπτές πηγές της εποχής όπου αναφέρεται, με πίνακες, χρονολόγια, διαγράμματα και άλλα. Επίσης σε κάθε ενότητα υπάρχει γλωσσάριο που αποσαφηνίζει τις ιστορικές έννοιες που χρησιμοποιούνται στην αφήγηση. Όλο αυτό το υλικό είναι απαραίτητο για τη διαμόρφωση της ιστορικής αντίληψης από το μαθητή. Υπάρχουν οδηγίες και ερωτήσεις για την προσέγγισή του. Είναι εύγλωττος ο υπέρτιτλος αυτών των σελίδων, «...μαθητεία στην ιστορία». Μεθοδική είναι και η ταξινόμηση του υλικού, η διάταξη της ύλης ανά δύο ή συνήθως ανά τρεις σελίδες που αφιερώνονται για την προσέγγιση κάθε ενότητας. Η ιστορική αφήγηση είναι λιγότερο από το μισό της σελίδας και έχει περισσότερο ρόλο εισαγωγικό, είναι μια γενική παρουσίαση που θέτει το ιστορικό ζήτημα. Η ουσία βρίσκεται στη μαθητεία που καταλαμβάνει και τον περισσότερο χώρο. Η χρήση πλαισίων και κατάλληλων χρωματισμών, το ευδιάκριτο υλικό με τα απαραίτητα στοιχεία χωρίς να είναι γεμάτο με πληροφορίες που αποκρύπτουν την ουσία, τα αναγκαία λευκά κενά και περιθώρια κάνουν το βιβλίο αισθητικά ελκυστικό.
Όλα αυτά μου επιτρέπουν να ισχυριστώ ότι είναι βιβλίο υπόδειγμα διδακτικού εγχειριδίου.
Και τώρα ο λόγος επί του περιεχομένου. Στην αρχή δε μπόρεσα να καταλάβω το λόγο που η αρνητική κριτική εστίαζε σε μεμονωμένα περιστατικά όπως αυτό του «συνωστισμού» στη σελίδα 100. Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους που σαφώς είναι πληρέστατη και δεν έχει τους περιορισμούς έκτασης ενός σχολικού εγχειριδίου είναι ηπιότερη σε εκφράσεις (παράδειγμα σε σχετική λεζάντα φωτογραφίας γράφει: «πρόσφυγες συγκεντρωμένοι στην προκυμαία της Σμύρνης. Στο βάθος διακρίνονται πυρπολημένα κτήρια της πόλεως», σε άλλη γράφει: «πρόσφυγες συγκεντρωμένοι στην προκυμαία της Σμύρνης, ενώ πίσω τους περνούν Τούρκοι ιππείς»). Ακόμη, αν το πρόβλημα ήταν το περιεχόμενο, το τι λέμε στους μαθητές, πάλι δεν εξηγείται το μένος της αντίδρασης κατά του βιβλίου. Περιέχει πολλά περισσότερα στοιχεία και πληροφορίες με ποικίλους τρόπους που δεν κουράζουν σε σχέση με το παλιό βιβλίο. Η λιτότητα και συντομία της αφήγησης είναι επιβεβλημένη και επιστημονικά και παιδαγωγικά, αλλά το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι μόνο αφήγηση ή καλύτερα είναι περισσότερο «...μαθητεία στην ιστορία» και πολύ λιγότερο αφήγηση της ιστορίας.
Εδώ, λοιπόν, νομίζω βρίσκεται η ουσιώδης διαφορά του βιβλίο, στον τρόπο προσέγγισης, στο πως μιλάμε στα παιδιά για την ιστορία. Αυτός ο τρόπος δεν είναι η επιβολή μιας ιστορικής γνώσης/άποψης, είναι η διερεύνηση, η ώθηση στην κρίση και την σύνθεση, η επεξεργασία διάφορων και διαφορετικών πηγών και παραθεμάτων, η ενεργητική ενασχόληση με την ιστορία και στο τέλος η διαμόρφωση προσωπικής αντίληψης και οπτικής για το παρελθόν και μάλιστα, εν προκειμένω, για το κοντινό παρελθόν. Και είναι αυτό που, ίσως, ενόχλησε περισσότερο κάποιους.

(Το κείμενο βασίζεται στην α’ έκδοση του ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006. Δεν έχω υπόψη μου την έκδοση που κυκλοφορεί στο εμπόριο)

11 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Φράσεις περί “ατμόσφαιρας χαράς” στην Αναγέννηση, η κατάταξη της Καλλιρρόης Πάρεν και της Ελισάβετ Μαρτινέγκου ως λογοτεχνών που ξεχωρίζουν στον 19ο αιώνα (έχει ήδη προηγηθεί στο βιβλίο η ποσόστωση φύλου στην παράθεση των ηρώων του '21), η ΡΩΣΙΑ να συμμετέχει στον τελευταίο Παγκόσμιο Πόλεμο (και πώς αλλιώς, αφού λόγω ενός μικρού λάθους αποσιωπήθηκε η Οκτωβριανή Επανάσταση) και διάφορα άλλα τα οποία μπορώ ευχαρίστως να σας τα ναφέρω αναλυτικά αν το ζητήσετε δείχνουν ότι πρόκειται περί ενός προβληματικού βιβλίου τόσο ως προς το περιεχόμενο, αλλά κυρίως ως προς την ιδεολογία που το διατρέχει: "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα", όπου ως "σκοπός" νοείται η προσπάθεια να εμφυσηθούν στα παιδιά μη-εθνικιστικές, μη-σεξιστικές, μη-φιλοπόλεμες κτλ. απόψεις και ως "μέσα" η παραποίηση (το εννοώ κυριολεκτικότατα) της ιστορίας.

Δεν ξέρω αν

Ανώνυμος είπε...

*Να αγνοηθεί η τελευταία ξεκάρφωτη φράση

Vasilis Simeonidis είπε...

«μπορώ ευχαρίστως να σας τα αναφέρω αναλυτικά αν το ζητήσετε»
Σχετικά με το περιεχόμενο, θα προτιμούσα μια ανάλογη κριτική προσέγγιση και παρέμβαση για άλλα βιβλία ιστορίας, όπως αυτό της Γ΄ λυκείου γενικής παιδείας (http://istoria3.blogspot.com)
Σχετικά με τον τρόπο προσέγγισης και τη μαθητεία στην ιστορία, που νομίζω ότι βρίσκεται η ουσιώδης διαφορά του βιβλίου, θα ήθελα την άποψή σου.
Ευχαριστώ.

κοπρόγατα είπε...

πόσο δίκιο έχεις! υπέροχο το κειμενο, με βοηθησες να καταλαβω πολλα πραγματα που ειχα μπερδεψει στο κεφαλι..

Ανώνυμος είπε...

Το ιστολόγιο στο οποίο με παραπέμπεις το γνωρίζω και το έχω επισκεφτεί ήδη, και μάλιστα γνωρίζω το βιβλίο που κρίνει ακόμα καλύτερα, αφού φέτος το δίδαξα. Η κριτική που του ασκείται είναι δικαιότατη. Είναι ένα κακό βιβλίο: υπέρογκη ύλη, επιγραμματική αναφορά σημαντικών γεγονότων και ανάλυση ανούσιων λεπτομερειών, προώθηση μιας συντηρητικής αντίληψης για την ιστορία, που επιτυγχάνεται και με τον εξωραϊσμό πολλών ιστορικών γεγονότων, κτλ.
Κοντολογίς, είναι ένα παραδοσιακό εγχειρίδιο ιστορίας με πολλά ελαττώματα, ιδίως ως προς τον τρόπο προσέγγισης της ιστορίας και της μετάδοσής της στα παιδιά.
Είναι παράλειψη μου που δεν έγω γράψει ακόμα στο μπλογκ ένα κείμενο και γι' αυτό και υπόσχομαι τώρα που τελειώνει η χρονιά να το κάνω.

ΟΜΩΣ, ως προς το περιεχόμενο, συγκρινόμενο με το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού που αποσύρθηκε δεν έχει ούτε ένα λάθος της τάξης μεγέθους "ουπς! ξεχάσαμε την Οκτωβριανή Επανάσταση"...

Όσο για τον περίφημο νέο τρόπο προσέγγισης της ιστορίας που εισάγει το πόνημα της κας. Ρεπούση και των συνεργατών της, δεν ξέρω αν είναι και ο πλέον ενδεδειγμένος για να μάθουν τα παιδιά ιστορία...
Πάνω σε αυτό, μια ερώτηση: Πόσες φορές ξεκινάει η Ελληνική Επανάσταση στο βιβλίο αυτό;

Vasilis Simeonidis είπε...

κοπρόγατα
ένα χρόνο μετά, νομίζω είναι σαφές πόσο γνήσιο ήταν το ενδιαφέρον πολλών για την ιστορία που διδάσκονται τα παιδιά. Δεν τους νοιάζει, γιατί δε θέλουν την ενασχόληση με την ιστορία. Ποιος είδε με την ίδια κριτική διάθεση το βιβλίο που ξαναδιδάχθηκε φέτος στην Στ΄ Δημοτικού;

gazaka,
1. σχετικά με το βιβλίο Ιστορίας Γ΄ Λυκείου γενικής παιδείας: δεν είναι απλώς «είναι ένα παραδοσιακό εγχειρίδιο ιστορίας με πολλά ελαττώματα». Είναι η πρώτη νέο-συντηρητική προσπάθεια «ξαναγραψίματος» της Ιστορίας.
2. σχετικά με την εσκεμμένη αποσιώπηση της οκτωβριανής επανάστασης στο βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού: σαφώς και έχεις δίκιο αλλά πραγματικά δε ξέρω τι είναι καλύτερο, να σε αγνοούν ή να σε διαστρεβλώνουν;
3. σχετικά με πολλά σημεία που θα μπορούσε κανείς να κρίνει, από αριστερή οπτική, το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού: δε θα διαφωνήσω αλλά δεν περιμένω σχολικό βιβλίο να καταγράψει την ιστορία από την οπτική των καταπιεζόμενων. Είναι μία επίσημη εθνική εκδοχή της ιστορίας
4. σχετικά με τον τρόπο προσέγγισης θα επιμείνω: δεν είναι το ζητούμενο να «μάθουν τα παιδιά ιστορία», ποιος την ξέρει άλλωστε; η μαθητεία στην ιστορία είναι το θετικό που μπορεί να εθίσει τα παιδιά στην αναζήτηση, την έρευνα, την γνώση. Και τότε ίσως συμβεί και το ουσιαστικότερο, να μάθουν μόνα τους (όχι από σχολικό βιβλίο) για την οκτωβριανή επανάσταση
5. βρες μου ένα σχολικό βιβλίο που δεν υπερτονίζει την Επανάσταση του 1821. Πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Όμως θα σταθώ σε κάτι άλλο. Το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού έχει ολόκληρο κεφάλαιο (σελ. 52-53) για τις εμφύλιες συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της Επανάστασης και ξαναπρόσεξε αν θες τις πηγές της σελίδας 53, για τους κοτζαμπάσηδες που ήταν συνηθισμένοι να άρχουν, για το πλήθος που φωνάζει σκότωμα στους κοτζαμπάσηδες. Το βιβλίο της Ιστορίας Γ΄ Λυκείου γενικής παιδείας εξαφανίζει (!) τον εμφύλιο.

ΥΓ. Νομίζω ότι συμφωνούμε ως προς την οπτική που βλέπουμε την ιστορία. Όμως το σχολικό βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού αδικήθηκε και κρίθηκε πολύ αυστηρά τη στιγμή που δέχονταν συντονισμένα πυρά. Γιατί ενόχλησε τόσο πολύ; Αυτό το ερώτημα θέλησα να απαντήσω.

Ανώνυμος είπε...

1. Έχεις δίκιο. Ήμουν αρκετά επιεικής στον χαρακτηρισμό παρότι είχα κατά νου αυτό που γράφεις εσύ. Όμως, το περίεργο είναι ότι όσο είναι αυτό το βιβλίο "προσπάθεια «ξαναγραψίματος» της Ιστορίας", άλλο τόσο είναι και το αποσυρθέν βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού. Αυτό που αλλάζει είναι ο χαρακτηρισμός της προσπάθειας: η πρώτη είναι νεο-συντηρητική, ενώ η δεύτερη πολιτικώς ορθή-φεμινιστική.
2. Να αντιστρέψω το δίλημμα; Δεν ξέρω τι είναι χειρότερο, να αποσιωπάς ένα τόσο σημαντικό γεγονός κατά λάθος ή εσκεμμένα;
3. Συνεχίζω από εκεί που σταμάτησες: όχι μόνο είναι η επίσημη εθνική εκδοχή της ιστορίας, αλλά σε κάποια σημεία γίνεται βασιλικότερη του βασιλέως...
4. Εντάξει, νομίζω ότι μόνο ως σχήμα λόγου μπορούμε να δεχτούμε ότι δεν είναι ζητούμενο να "μάθουν τα παιδιά ιστορία". Προφανώς και είναι ζητούμενο. Εξάλλου υπάρχουν κοινοί τόποι στην ιστορία που γίνονται αποδεκτοί από όλες τις πλευρές -το πώς θα ερμηνευτούν τα ιστορικά γεγονότα είναι κάτι που αλλάζει. Δεν διαφωνώ ότι η μαθητεία στην ιστορία είναι σημαντική, αλλά δεν αποκλείει και τη μάθηση της ιστορίας (έστω χωρίς κεφαλαίο Ι), που θα έλεγα ότι είναι προαπαιτούμενο για τη μαθητεία σε αυτή. Να δώσω ένα παράδειγμα: τι συμπέρασμα από τη μαθητεία στην ιστορία θα βγάλουν οι μαθητές αν διαβάσουν την ποσόστωση (άνδρες-γυναίκες 50-50)στους ήρωες του '21;
5. Εδώ με παρανόησες: ρώτησα πόσες φορές ξεκινάει η Ελληνική Επανάσταση στο εν λόγω βιβλίο, γιατί αυτό συμβαίνει αρκετές φορές, και δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί ένα 11-12χρονο παιδί να κατανόησει μια τέτοια μη-γραμμική ιστορική αφήγηση.

Και κάτι γενικότερο ως προς το πόσο ρηξικέλευθη είναι η προσέγγιση της ιστορίας από αυτό το βιβλίο: σίγουρα περιέχει χρήσιμες ιδέες και διδακτικές προτάσεις(και κάποιες όχι και τόσο χρήσιμες), αλλά δε βλέπω να φέρνει καμιά επανάσταση στο χώρο. Τις έχουμε δει ήδη και σε προγενέστερα βιβλία, και μάλιστα κάποιες φορές ακόμα πιο ριζοσπαστικές: δεν ξέρω αν έχεις υπόψη σου τα ιστορικά εγχειρίδια του Δημοτικού που διδάχτηκαν στα τέλη του ' 80 και στις αρχές του '90 -εντυπωσιακές εικονογραφήσεις, χιούμορ, στιγμιότυπα από τη ζωή των ανθρώπων της κάθε εποχής! Μάλιστα θυμάμαι το βιβλίο της 5ης για το Βυζάντιο που είχε εικονογραφηθεί από τον Μαρουλάκη.

Προφανώς συμφωνούμε στο πώς βλέπουμε την ιστορία. Θεωρείς ότι το βιβλίο της Στ' Δημοτικού αδικήθηκε. Διαφωνώ κάθετα. Ήταν ένα βιβλίο στην καλύτερη περίπτωση πρόχειρο και στη χειρότερη στρατευμένο ιδεολογικά σε μια αντίληψη του κόσμου που δε με βρίσκει σύμφωνο. Θεωρείς ότι τα πυρά ήταν συντονισμένα. Πάλι σχήμα λόγου φαντάζομαι, διότι δε νομίζω να θεωρείς ότι κάποιος συντόνισε την κριτική των προσφυγικών οργανώσεων,αριστερών οργανώσεων, του μακαρίτη του Χριστόδουλου, του Αντίβαρου, του καθηγητή Γιώργου Μαργαρίτη ή αρκετών μπλόγκερ. Ρωτάς γιατί ενόχλησε τόσο πολύ. Γιατί δεν προσθέτεις άλλη μια φράση στην ερώτησή σου για να αποδοθεί καλύτερα η πραγματικότητα: "Γιατί ενόχλησε τόσο πολύ, τόσους πολλούς και διαφορετικούς χώρους με ποικίλες ιδεολογικές αφετηρίες;" Νομίζω ότι τ\έτσι η απάντηση γίνεται εύλογη: "Γιατί ήταν κακό βιβλίο"

Και κάτι τελευταίο: αν δεν το έχεις κάνει ήδη, μπορείς να ανατρέξεις σε πολλά ποστ του μπλογκ "Η καλύβα ψηλά στο βουνό" (http://panosz.wordpress.com), στην ετικέτα "ένδοξο έθνος", που ασχολούνται με το βιβλίο ήδη από το Δεκέμβριο του 2006, καθώς και στα σχόλια που ακολουθούν το καθένα. Νομίζω ότι βρεις συναρπαστική την ανάγνωσή τους.

Ανώνυμος είπε...

Δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα με το βιβλίο της Στ΄Δημοτικού, για να έχω ολοκληρωμένη άποψη. Σταχυολογώντας πληροφορίες έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι ήταν μια φιλότιμη προσπάθεια να προσεγγίσουν τα παιδιά από νωρίς με διαφορετικό τρόπο την ιστορία, με πηγές, εργασίες κλπ. πράγμα που φαίνεται ουτοπικό και ανέφικτο, όμως το είδα να πραγματώνεται στην τάξη της κόρης μου που πάει στην Στ΄Δημοτικού σχετικά ευκολα- ίσως ευκολότερα απ' ό΄τι στην Γ' Λυκείου- . Βρήκα πολύ πειστική την παρουσίαση του βιβλίου από τον Χρήστο Τσάκα (στο περιοδικό "Εκτός Γραμμής") ο οποίος τεκμηριώνει την άποψη ότι υπάρχει ΄στροφή της κυρίαρχης ιδεολογίας με την οποία ερμηνεύονται τα πάντα, κι αυτή είναι κατά βάση ΕΥΡΩΠΟκεντρική. Τα τεκμήριά του τα αντλεί κι απ' το βιβλίο του καθηγητή.
Παρόμοια στροφή αλλά σίγουρα πολύ πιο ακραία, και πολύ πιο "επικίνδυνα διαστρεβλωτική" κάνουν κι οι συγγραφείς του βιβλίου της Γ' Λυκείου. Και δω θέλω να επισημάνω ότι "ναι, πάρα πολλά σημεία όχι μόνο παρουσιάζονται διαστρεβλωτικά, αλλά αποσιωπώνται": τα δάνεια της επανάστασης(μια σειρά), ο εμφύλιος επί Επανάστασης, τα Υπουργεία Κατοχής στον Κριμαϊκό πόλεμο, η αντιπαράθεση Βενιζέλου/Κωνσταντίνου στην απελευθέρωση της Θεσ/κης, Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ, η θεωρία του Μαρξισμού, το εργατικό κίνημα, το φεμινιστικό κίνημα (για τα τελευταία υπάρχουν ΜΟΝΟ ΑΣΤΟΧΕΣ επιλογές πηγών). Και άλλα πολλά αν ξεφυλλίσω προσεκτικά το βιβλίο... ΠΟΛΥ ολοκληρωμένη παρουσίαση και κριτική της ιδεολογίας του βιβλίου αυτού διάβασα προχτές στη διεύθυνση: http://www.alfavita.gr/artra/art8528a.php

ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ: ο Κολλιόπουλος θ' αναλάβει του χρόνου KAI το βιβλίο της
Στ' Δημοτικού!!!! ( http://www.alfavita.gr/anakoinoseis/ank8528f.php)

Vasilis Simeonidis είπε...

gazakas, ναι, συντονισμένη υπήρξε η επίθεση εναντίον του βιβλίου, ως άσκηση επιβολής και επίδειξη δύναμης. Συμπαρέσυρε και καλοπροαίρετους να ενταχθούν σε μια κριτική που εξυπηρετούσε το νεό – συντηρητισμό. Δε θεωρώ βέβαια ότι κάποιος κινεί αόρατα νήματα. Όμως η εξ αριστερών κριτική παγιδεύτηκε αγνοώντας ότι είναι ένα σχολικό εγχειρίδιο ιστορίας και κατά συνέπεια δε μπορούμε (δεν έχει νόημα) να το κρίνουμε έχοντας στο μυαλό μας το «μανιφέστο του κομμουστικού κόμματος».

Αναφέρθηκα στο βιβλίο των Μαρξ – Ένγκελς γιατί παρουσιάζεις το βιβλίο ιστορίας της Ρεπούση και της ομάδας της σαν το «απόλυτο κακό» και θυμήθηκα την αρχή: «Ένα φάντασμα...» προφανώς δεν είναι έτσι.

Μα, θα συμφωνούσα με την κριτική όλων, αν το ενδιαφέρον τους για τα σχολικά βιβλία ιστορίας ήταν ίδιο και σε άλλες περιπτώσεις. Ή μήπως μόνο το εν λόγω βιβλίο ήταν γι’ αυτούς κακό; Αν το δούμε λίγο χεγκελιανά νομίζω ότι είναι πολύ τιμητικό οι «κακοί» να σε θεωρούν «κακό».

Ευχαριστώ για την παραπομπή στην «καλύβα ψηλά στο βουνό», δεν την ήξερα.

Χριστίνα, αυτή η είδηση στο alfavita είναι το κερασάκι στην τούρτα. Δε θέλω να προκαταβάλλομαι αλλά φοβάμαι για το αποτέλεσμα που θα έχει στα χέρια της η δική μου κόρη.

Η ιδεολογική χρήση της ιστορίας είναι αναμφισβήτητη σε κάθε περίπτωση. Τώρα όμως όλα γίνονται χωρίς καν τα προσχήματα.

Ανώνυμος είπε...

Αν οι λέξεις δεν έχουν χάσει ακόμα τη σημασία τους, "συντονισμένος" μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα: ή ότι κάποιος/οι κατηύθυναν κεντρικά την επίθεση εναντίον του βιβλίου ή ότι αυτή η επίθεση βρήκε τελικά έναν κοινό ρυθμό και τόνο. Τίποτα από τα δύο δε συνέβη. Όσο για την κριτική από την αριστερά, δεν την εννοούσα φυσικά ως κριτική "εξ αριστερών", δηλαδή ως κριτική από αριστερές θέσεις. Ο Γιώργος Μαργαρίτης για παράδειγμα, που άσκησε μια από τις πιο συστηματικές και νηφάλιες κριτικές εναντίον του, πουθενά δε χρειάστηκε να φτάσει σε αριστερές θέσεις για να το κάνει φύλλο και φτερό.

Έχετε απόλυτο δίκιο όταν μέμφεστε όλους αυτούς που δεν ασκήσαμε την ίδια κριτική στο νέο βιβλίο της Γ΄ Λυκείου, αλλά σκεφτείτε ότι το βιβλίο αυτό ήρθε μετά από μια εξαντλητική πνευματική πάλη ιδεών γύρω από το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού, και έπειτα είναι ένα "μουλωχτό" βιβλίο που διδάσκεται στην -παρωδία σχολικής τάξης- τελευταία τάξη του Λυκείου.

Vasilis Simeonidis είπε...

Δυό δημοσιεύματα για το νέο βιβλίο Ιστορία της Στ΄ δημοτικού που ετοιμάζεται
1. http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15373&m=A46&aa=2
2. http://www.enet.gr/online/online_fpage_text/id=31778880,39809472,53987136