Δευτέρα, Φεβρουαρίου 25, 2008

226 λέξεις για το βιβλίο του Βασίλη Αλεξάκη, μ.Χ.

Το βιβλίο είναι ένα μυθιστόρημα για την ιστορία. Η πλοκή γίνεται αφορμή για τη μελέτη του Βυζαντίου όπως αυτό προβάλλεται ως τις μέρες μας στο Άγιο Όρος. Ο βασικός ήρωας αναλαμβάνει να μελετήσει τα σχετικά ζητήματα για χάρη της σπιτονοικοκυράς του. Με σχετικές σπουδές στην ιστορία αλλά και ενδιαφέρον για την αρχαιότητα και κυρίως για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία θα οδηγηθεί σε μια συγκριτική προσέγγιση αρχαίας και βυζαντινής ιστορίας, αρχαιοελληνικού και βυζαντινού πνεύματος. Το Άγιο Όρος είναι ο ζωντανός χώρος όπου ο χρόνος, κατά κάποιο τρόπο, σταμάτησε να κυλά, και αποτελεί το κεντρικό σημείο όπου διεξάγεται αυτή η σύγκρουση.

Στο βιβλίο του Αλεξάκη βρίσκουμε πλήθος διαπιστώσεων που, ενώ δε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αποκαλυπτικές ή πρωτάκουστες, τις έχει τυλίξει πέπλο σιωπής. Έτσι η ανάγνωσή του έρχεται να μας θυμίσει ή να κάνει γνωστό στους αμύητους της ιστορίας ενδιαφέροντα στοιχεία.

Πολλές φορές το ύφος ακροβατεί στα όρια του χιούμορ, χωρίς όμως να χλευάζει, παράδειγμα στη σελίδα 31 «οι μοναχοί δεν σκέφτονται, προσεύχονται. Μα είναι επάγγελμα αυτό, να παρακαλάς; Είναι πάντως η βασική τους ασχολία».

Η πλοκή ολοκληρώνεται όταν το βασικό πρόσωπο του μυθιστορήματος βρίσκει στην άκρη του Όρους και τον αδελφό της νοικοκυράς του και τους φέρνει σε τηλεφωνική επαφή μετά από 52 χρόνια. Παράλληλα εξελίσσεται και η ιστορική διάσταση του βιβλίου καθώς ανακαλύπτει την καταστροφή αρχαίων κτερισμάτων για να χρησιμοποιηθεί ο χρυσός τους ως επένδυση αγιογραφιών.

και άλλες 12 «στάσεις» σε σελίδες του βιβλίου

σελ. 42-43, αναφορά στον Καστοριάδη και στην ομιλία του στην Τήνο όπου διαπιστώνει ότι η θρησκεία των αρχαίων, ανίκανη να προσφέρει την παραμικρή ελπίδα στους πιστούς της, είχε ευνοήσει την ανάπτυξη της πολιτικής σκέψης και της δημοκρατίας.
σελ. 47, «Η ιστορία ήταν ανέκαθεν το αγαπημένο μου μάθημα. Την εύρισκα πιο συναρπαστική από τα μυθιστορήματα που διάβαζα μικρός, γιατί οι περιπέτειες που κατέγραφε ήταν αληθινές».
σελ. 98-99, αναφορά στη λειτουργία των μοναστηριών, στην αντίληψη ότι πετυχημένο μοναστήρι είναι το πλούσιο και στην πλήρη υποταγή των καλόγερων στον ηγούμενο ως βασική αρχή για την εύρυθμη λειτουργία.
σελ. 102, αναφορά στον Νεόφυτο Δούκα και στον Άνθιμο Γαζή προσωπικότητες του νεοελληνικού διαφωτισμού που εκφράζονται με σκληρά λόγια για τους αγιορείτες.
σελ. 86-87, Η στάση του αγιορειτών που ζητούν από τον Χίτλερ να αναλάβει την προστασία και την κηδεμονία τους. Αναρτούν σε όλες τις μονές το πορτρέτο του. Επίσης αναφορά στην πολιτική του Όρους σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους.
σελ. 165, ο φανατισμός εισάγεται από του πρώτους Χριστιανούς σε αντίθεση με την ανεκτικότητα που χαρακτήριζε τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους.
σελ. 191-193, αναφορές σε ιστορικά διαπιστωμένα γεγονότα. Ο Τσιμισκής δολοφονεί το θείο του Φωκά, ο Άγος Αθανάσιος τον συγχωρεί για να εξασφαλίσει την εύνοιά του. Ο Μ. Κωνσταντίνος σκότωσε τον πρωτότοκο γιό του και τη δεύτερη γυναίκα του. Οι Θεσσαλονικείς υποφέρουν περισσότερα από τους Βυζαντινούς λόγω του πολυθεϊσμού τους,
σελ. 210, αναφορά στην εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί. Τα εβραϊκά νεκροταφεία ήταν στη σημερινή πανεπιστημιούπολη, η Θεολογική σχολή χτίστηκε πάνω τους. (Θυμάμαι ότι είχα διαβάσει σε βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου ότι το προαύλιο του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη είναι στρωμένο με μάρμαρα από τα εβραϊκά νεκροταφεία)
σελ. 212, για τον πολιτικό ρόλο της «Ζωής».
σελ. 238-239, κριτική στη γλώσσα της εκκλησίας. Ενώ οι ευαγγελιστές έγραψαν στην καθομιλούμενη γλώσσα της εποχής, η εκκλησία εμμένει να χρησιμοποιεί μια φτιαχτή γλώσσα. Το Σύνταγμα απαγορεύει τη μεταγραφή των ιερών κειμένων σε άλλους εκτός της εκκλησίας.
σελ. 244, ο Θεοδόσιος υπήρξε μεγάλος διώκτης του αρχαίου πολιτισμού, ο Ιουστινιανός κλείνει το 529 μ.Χ. τη φιλοσοφική σχολή Αθηνών και οι φιλόσοφοι καταφεύγουν στην Περσία.
σελ. 245-246, επανέρχεται στη διάλεξη του Καστοριάδη και τη συνδυάζει με αυτή του μυθιστορηματικού προσώπου Βεζιρτζή όπου ο Αλεξάκης εκθέτει συμπυκνωμένο το σκεπτικό του βιβλίου μέρος του οποίου υπάρχει στο οπισθόφυλλο.

11 σχόλια:

Θερσίτης είπε...

Το θέμα του είναι άκρως ερεθιστικό. Το έχω αγοράσει και μπήκε στη σειρά για ανάγνωση. Άκρως ενδιαφέρουσα η τόλμη να καταπιάνεσαι με αυτό το θέμα. Ίσως η διαμονή του Αλ. στην πόλη του Σηκουάνα να λειτουργεί και σαν παράγοντας ευνοϊκός, ώστε να αψηφά τις επιθέσεις που μάλλον θα εκτοξευτούν εναντίον του από τους εθναμύντορες εδώ.

Ανώνυμος είπε...

Πράγματι φαίνεται απ' όσα λες τόσο ενδιαφέρον, που μπορεί να ενδιαφέρει ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΜΕΝΑ (σύ είπας!)- η αλήθεια είναι ότι "Η καρδιά της Μαργαρίτας' δε μου άρεσε σχεδόν καθόλου. Ακούγοντας όμως τον ίδιο τον Αλεξάκη να μιλά για το βιβλίο του, αισθάνθηκα ότι είναι μια φωνή που έχει κάτι να πει στους "χαλεπούς αυτούς καιρούς".
Μια ωραιότατη παρουσίαση του Δ. Αθηνάκη (http://athinakisdimitris.wordpress.com/?s=%CE%BC.%CE%A7.)συμπληρώνει νομίζω την εικόνα

Ανώνυμος είπε...

@Θερσίτη, συμφωνώ με την επισήμανσή σου, αν και οι επιθέσεις λειτουργούν και ως διαφήμιση.
@Χριστίνα.Το «ακόμα και σένα», θυμάσαι καλά ότι αφορούσε το ύφος του βιβλίου (λιτό, απέριττο και απουσία λογοτεχνισμού), κάτι που δεν είναι του γούστου σου όπως εξάλλου κατ’ ουσίαν ομολογείς. Αντιστάθμισμα σ’ αυτό είναι η ενδιαφέρουσα ιστορική διάσταση του μυθιστορήματος. Επίσης, ότι δε σ’ ενδιέφερε φαίνεται από το γεγονός ότι ενώ το είχατε στο σπίτι σας, πολύ πριν το αγοράσω εγώ, το είχες ξεχάσει! Ίσως δε θα σ’ αρέσει ως λογοτεχνία και απ’ αυτή την άποψη θα σου είναι αδιάφορο.

Ανώνυμος είπε...

Ω ναι, δεν τ' αρνούμαι, την "Καρδιά της Μαργαρίτας" ούτε καν την τέλειωσα. Γι' αυτό και ξεφυλλίζοντας το -ξεχασμένο- βιβλίο μετα την παρουσίασή σου, μου κινήθηκε το ενδιαφέρον (συν τον πολύ γοητευτικό προφορικό λόγο του Αλεξάκη σε μια βιβλιοπαρουσίαση σε εκπομπή). Όσο για το τι είναι "λογοτεχνισμός", είναι μεγάλη κουβέντα!

[pan] είπε...

γεια σας,

διάβασα το βιβλίο της προάλλες,
και το μπλόγκ σας σήμερα.
σε αντίθεση με το δευτερο,
το βιβλίο δεν μου άρεσε ιδιαίτερα.
Αν και με συνεπήρε η αφήγηση του και το διάβασα εξαιρετικά γρήγορα,
το βρήκα φτωχό λογοτεχνικά.
Η πλοκή ειναι απλή, οι ήρωες αρκετά σχηματικοί, και η αφήγηση είναι πολύ απλή. Μου θύμισε εφηβική λογοτεχνία (ένιντ μπλάυτον κλπ).
Προσωπικά θα το κατέτασα σε μια λογοτεχνική δημοσιογραφία. Πληροφορίες συγκεντρωμένες κατόπιν έρευνας που παραθέτονται μέσω μιας αφήγησης περιτύλιγμα.

Ισως το κρίνω αυστηρα, το θέμα του και η φήμη του θα το βοηθήσουν να πουλήσει, για την αξία του θα δείξει ο χρόνος. Αλλά αν διαβάσω αρνητική κριτική, μπορεί και να συμφωνήσω.

Ευχαριστώ για τον χώρο που κατανάλωσα, καθώς και για το κείμενο σχετικά με τον Καίσλερ, του οποίο το βιβλίο θα αναζητήσω άμεσα.

Πάνος

Vasilis Simeonidis είπε...

Φίλε Πάνο, νομίζω ότι η οπτική σου είναι σαφής και έχει τα δίκια της. Δεν κατανάλωσες κανένα χώρο, αντίθετα το σχόλιό σου είναι ουσιώδες και ολοκληρώνει το αρχικό δημοσίευμα. Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.

Stergios Nastopoulos είπε...

Κι αν δεν είναι παρά ένα λογοτεχνικά επενδυμένο δοκίμιο, χωρίς καμιά ιδιαίτερη πλοκή περιγράφει έναν κόσμο αυτάρκη μεν, αλλά και εσωστρεφή και αυτοτροφοδοτούμενο, μια βδέλλα κολλημένη στο πλευρό της χώρας, που την απομυζά εκμεταλλευόμενη όλες τις καταστάσεις και δείχνοντας δαρβινικού τύπου προσαρμοστικότητα, αν και φαινομενικά απολιθωμένη. Και κάτι τελευταιο, αλλά μείζον: Αν ο Πρωθυπουργός της χώρας δεν είχε καταλάβει τις διαστάσεις του σκανδάλου, πώς είναι δυνατόν να περιγράφεται σαφώς η διαπλοκή μέσα στις σελίδες του βιβλίου σε ανύποπτο χρόνο, όταν όλοι δε γνωρίζανε. Ή μήπως γνωρίζανε;

Vasilis Simeonidis είπε...

Καλώς ήρθες Στέργιο!
Ίσως, επειδή ο Αλεξάκης μένει στη Γαλλία, θεωρούνται όλα φανταστικά στοιχεία μιας πλοκής (πού ξέρει αυτός; εδώ ο πρωθυπουργός της χώρας δεν είχε αντιληφθεί) που παρουσιάζεται ως δοκιμιακή μελέτη!!!

Για να "σοβαρευτώ" τώρα..., συμφωνούμε.

Νέαρχος Γαλανάκης είπε...

Πάει καιρός που το έχω διαβάσει, δεν θυμάμαι ιδιαίτερες λεπτομέρειες, και δεν με ενδιαφέρει σε ποιό είδος θα το κατέτασσε ο δείνα ή ο άλλος ειδικός. Μου έφτανε η απόλαυση της ανάγνωσης. Θυμάμαι ότι ήταν πολύ μεγάλη, τέτοια που μόνο αριστουργήματα σου προκαλούν. Μπράβο στον Β Αλεξάκη

Vasilis Simeonidis είπε...

Έχεις δίκιο Κλέαρχε. Συγκυριακά, διαβάζω αυτή την εποχή το "Άγιο Όρος,οι άγιοι χωρίς μάσκα" του Θέμου Κορνάρου. Λέει τα ίδια πράγματα. Ο τρόπος όμως δεν έχει τον ελκυστικό χαρακτήρα του Αλεξάκη.

Ανώνυμος είπε...

Τετοιο νταλκα για τους κωλο εβραιους !!!!!! εκτος αν εχετε λαμβανειν απο τι εβραικο λομπι οποτε παω πασσο.....Μια ''αφελης'' ερωτηση? Γιατι οταν ολη η Ευρωπη εκνε αντισταση στον Β παγκοσμιο πολεμο η κωλοφαρα αυτη κρυβοταν στα σπιτια τους απο τον μονο φοβο μην και τους παρουν τα χρυσαφικα(οι περισσοτεροι εκαναν περιουσιες μετα τονπολεμο). Κ αι μην μου πειτε οτι δεν προλαβαιναν...οχι ξεραν τα γουρουνια (αν και δεν τρωνε γουρουνι) τι τους περιμανε,αλλα η φιλαργυρια τους ξεπερνουσε .....ξερω θα με πειτ εθνικιστρια ,αλλα θα σας το ανταποδωσω εν ευθετω χρονο με την καταλληλη απαντηση....α μια και ειστε Γαλοαναθρεμενος θα εχετε συναντησει πολλα απο αυτα τα τομαρια Η ναυαρχιδα τους (μετα το χολυγουντ) ειναι το Παρισι.