Κυριακή, Μαρτίου 11, 2007

Αρτό Αντονέν, Ο καλόγερος (του Λιούις)

Πολύ απογοητευτικό, μετά/παρά τις ενθουσιώδεις συστάσεις του Βασίλη αλλά και τα ενθαρρυντικά στοιχεία του οπισθόφυλλου (Μπρετόν- Μπουνιουέλ- Άδωνις Κύρου (που το γύρισε ταινία) ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτό). Ήδη από τις πρώτες σελίδες με απογοήτευσε το ύφος, που μου θύμισε μπεστ-σέλλερ Ωκεανίδας, δηλαδή ρηχό, πολύ επεξηγηματικό, «υπογραμμισμένο», εμπορικό. Πίστευα λοιπόν ότι θα με αποζημιώσει η πλοκή, αλλά εδώ τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα: το έργο, όπως είπε ο Μπρετόν, ήταν όντως ενός ευφάνταστου νεαρού (του Λιούις) και το διασκεύασε ο Αρτό, αλλά αυτή η φαντασία είναι «ποσοτική», δηλαδή μπλέκονται πρόσωπα και καταστάσεις με φωσκολικό/παρατραβηγμένο τρόπο και η όλη υπόθεση φαίνεται να απευθύνεται σε αναγνώστες που αρέσκονται σε διαστροφές Μεσαιωνικού τύπου (αμαρτίες, παρθένες, παπάδες, Εωσφόρος, Ιερά Εξέταση, κρυφή εγκυμοσύνη καλογριάς, μάγισσες κ.λ.π.). Άλλωστε, το έργο είναι τοποθετημένο στο Μεσαίωνα, σε μοναστήρι με …καλόγερο (που μαγεύει τα πλήθη, αλλά έχει μια διεστραμμένη ψυχή και παρασύρεται στην αμαρτία από μια γυναίκα που … παρίστανε το δόκιμο μοναχό- πολύ κουφή η διαδικασία της αποπλάνησης!- γυναίκα-άγγελο- παρθένα αλλά και γυναίκα διαβολική κ.λ.π. κ.λ.π.)!! Παζολινικό το θέμα, αλλά εντέλει και το στυλ, αν σκεφτεί κανείς ότι ο Αρτό έχει βασικά ασχοληθεί με το θέατρο.

Πάντως, όσο «ευφάνταστο» και να ήταν, ήταν κι απίστευτα βαρετό, προβλέψιμο, με πάμπολλες θρησκευτικές αναφορές, (τιμωρίες, αμαρτίες κ.λ.π.) και, όσο πρωτοποριακό και να ήταν όταν γράφτηκε, γιατί υποτίθεται ότι ξεσκέπαζε την υποκρισία της εκκλησίας, έχουν γραφτεί και ειπωθεί χιλιάδες παρόμοια.

επιμέλεια: Παπαγγελή Χριστίνα

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Έμαθα πως είμαι αναγνώστης που αρέσκομαι σε διαστροφές μεσαιωνικού τύπου. Δεν ξέρω αν αυτό πρέπει να με χαροποιεί ή να με λυπεί.
Πάντως η αξία του έργου φαίνεται από τις επιρροές που άσκησε στο ύφος των μπεστ-σέλλερ (χρειάστηκαν δεκαετίες γι’ αυτό), στο Φώσκολο (να δεις που κάποτε θα τον νοσταλγούμε ως δείγμα ποιότητας στην τηλεόραση), στον Παζολίνι και το στυλ του (αφού ο Αρτό είναι σαφώς προγενέστερος), όσο για τα χιλιάδες παρόμοια μάλλον γράφτηκαν μετά από αυτό και «δρυός πεσούσης πας Εκο, Νταν Μπράουν κλπ ξυλεύονται».
Όσο για το «βαρετό» και «προβλέψιμο» είναι πράγματι απίστευτο πως δυο χρόνια πριν η «κοινή» γνώμη ανακάλυπτε τα σκάνδαλα στην εκκλησία... κάτι τόσο βαρετό και προβλέψιμο...
Νομίζω ότι ένα βιβλίο με τόσες πολύπλευρες επιδράσεις αξίζει.
Στο βιβλίο αυτό με είχε οδηγήσει η αγάπη για τους Γάλλους των αρχών του 20ου αιώνα. Το διάβασα πριν από χρόνια, άρρωστος σ’ ένα φοιτητικό δωμάτιο. Τότε η τηλεόραση δεν ήταν μέσα στα απαραίτητα της φοιτητικής ζωής και όσοι διέθεταν θεωρούνταν «ανωτέρου βιοτικού επιπέδου». Έτσι το διάβασμα πολλές φορές γινόταν «το καταφύγιο που φθονούσαμε». Εμπύρετος ξαγρύπνησα στις σελίδες του «καλόγερου».
Και κάτι τελευταίο: ο δικός μας Εμμανουήλ Ροΐδης με την «Πάπισσα Ιωάννα» άραγε εντάσσεται μέσα στα χιλιάδες παρόμοια;

Ανώνυμος είπε...

Με προκαλείς φυσικά να σου απαντήσω!!
• Η ταπεινή μου γνώμη είναι ότι θα πρέπει όντως να χαίρεσαι αν αρέσκεσαι στις διαστροφές μεσαιωνικού τύπου όταν συμμετέχεις σ’ αυτές κι όχι όταν διαβάζεις να τις κάνουν …άλλοι!! Επίσης, δεν είχε ίχνος μομφής η παρατήρησή μου, απλώς εμένα δε μ’ αρέσει να διαβάζω ή να βλέπω έργα που το περιεχόμενό τους είναι μόνο αυτό.
• Και ασφαλώς δεν εντάσσεται η Πάπισσα Ιωάννα στα χιλιάδες παρόμοια!(μήπως θες να συζητήσουμε και για τον Μεγάλο Ανατολικό;) Είναι ένα έργο που έχει πρώτα απ’ όλα ύφος, χιούμορ, και ασφαλώς το περιεχόμενό δεν εξαντλείται στην «αμαρτωλή παρεκτροπή», σύμφωνα με τα ηθικοχριστιανικά πρότυπα κατηχητικού!! Είναι σαφώς κάτι παραπάνω απ’ αυτό, αν θες είναι ένα κοινωνικό έργο.
• Θα μου επιτρέψεις να πιστεύω, τουλάχιστον για τον Έκο όπως τον ξέρω απ’ το «Όνομα του ρόδου» (δεν έχω διαβάσει άλλο μυθιστόρημα, αλλά νομίζω ότι είναι η καλύτερη στιγμή του), ότι δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το συγκεκριμένο έργο του Αρτό. Όσο για τον Μπράουν, θα συμφωνήσω στο αγοραίο/εμπορικό/ πιασάρικο, και στο ότι εκμεταλλεύτηκε κι αυτός τη διέγερση που προκαλούν τα ηθικοθρησκευτικά «ζητήματα» σε κάποιους «ευαίσθητους» αναγνώστες.
• Θα πρέπει να σε διαβεβαιώσω, επίσης, ότι «ναι, μου προκαλούν αφόρητη πλήξη όσα όργια γίνονται στην εκκλησία», τα θεωρώ δεδομένα και σαφώς προβλέψιμα (δε θα μπορούσε να’ ναι αλλιώς!), δε βλέπω το λόγο να σκύβω απ’ την κλειδαρότρυπα και να κοιτάω με περιέργεια, παρά μόνο αν θέλω να επιβεβαιώσω τη δική μου «ηθικότητα» ή να «συμμετάσχω έστω στη φαντασία σ’ όσα θα ’θελα να κάνω και δεν τολμώ» (αν και η δική μου φαντασία είναι πολύ πιο πλούσια από του θρησκόπληκτου Αρτό)

press είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Ανώνυμος είπε...

Χριστίνα το βιβλίο του Λιούις ανήκει στη γοτθική λογοτεχνία. Το συγκεκριμένο είδος εν γένει πάντα είτε θα σου αρέσει είτε όχι. Έχεις διαβάσει κάποιο άλλο έργο; Μπορείς να βρεις κάποια έργα εδώ: http://ars-noctruna.blogspot.gr
Θα ήθελα μόνο να σου πω ότι τα βιβλία δεν γνωρίζει σύνορα, μόνο το μυαλό μας. Αυτό που εσένα σε απογοήτευσε εμπνέει από το 1796 μέχρι τώρα και δημιούργησε μαζί με άλλα έργα ένα νέο ρεύμα. Οπότε μήπως πρέπει να ξανασκεφτείς γιατί δεν στάθηκες εσύ ικανή να εκτιμήσεις σωστά ένα αποδεδειγμένα καλό βιβλίο;

Χριστίνα Παπαγγελή είπε...

Αγαπητέ ανώνυμε,
ακολουθώ τη συμβουλή σου προσπαθώντας να "ξανασκεφτώ γιατί δε στάθηκα ικανή να εκτιμήσω ένα αποδεδειγμένα καλό βιβλίο", προσπερνώντας τον όρο "αποδεδειγμένα καλό βιβλίο" που τον αμφισβητώ, θεωρώντας ότι "περί ορέξεως ουδείς λόγος". Μάλλον δεν είναι το φόρτε μου η γοτθική λογοτεχνία όπως ίσως πρόσεξες στην επιλογή των βιβλίων του μπλογκ. Πράγματι, ξαναδιαβάζοντας ένα βιβλίο, ή συζητώντας γι αυτό, μπορείς να βρεις στοιχεία που δεν τα είχες δει και ν' αλλάξεις την οπτική σου. Δεν αποκλείεται φυσικά, αν ξαναδιαβάσω αυτό το βιβλίο (έχουν περάσει και τόσα χρόνια) να αλλάξει κάπως η οπτική μου.
Όμως δεν πρόκειται για κάποιο βιβλίο που δεν κατάλαβα, που με κούρασε, που το ύφος του ήταν σκοτεινό κλπ κλπ. Όπως γράφω και παραπάνω, το βρήκα πολύ προβλέψιμο, κούφιο, "δήθεν" απελευθερωμένο, κουραστικό.
Θα μπορούσες λοιπόν να μου δείξεις για ποιους συγκεκριμένους λόγους θεωρείται καλό βιβλίο;
Μήπως θεωρείται καλό βιβλίο επειδή ανήκει στον Αρτό;Ο Αρτό για κάποιους λόγους θεωρήθηκε πρωτοποριακός και προβλήθηκε περισσότερο απ' ότι του άξιζε. , αν και επέδειξε κι έναν κομπλεξικό εαυτό (κάλεσε την αστυνομία όταν οι φίλοι του ήρθαν να του χαλάσουν μια παράσταση , με αποτέλεσμα να τον διαγράψουν οι σουρρεαλιστές, έτσι τουλάχιστον λέει ο Βανεγκέμ).

Και, μεταξύ μας, το γράψιμο του Αρτό (μόνο αυτό έχω διαβάσει, ομολογώ) δεν πιάνει μία μπροστά σε όσους αναφέρει το http://ars-noctruna.blogspot.gr.
Γνώμες...

Ανώνυμος είπε...

Τέχνη είναι πώς παρουσιάζεις κάτι, όχι αυτό που παρουσιάζεται. Αν ο αναγνώστης του συγκεκριμένου έργου βλέπει πολύ Φώσκολο είναι λογικό να βλέπει Φώσκολους παντού.