Το πράσινο σημειωματάριο, Clare Pooley

Τι θα γινόταν αν μοιραζόσουν την αλήθεια;

Συχνά η αλήθεια δεν είναι όμορφη.

Δεν είναι θελκτική.

     Η συναρπαστική ιστορία έξι ατόμων, πολύ διαφορετικών χαρακτήρων, που τους φέρνει κοντά ένα… πράσινο σημειωματάριο. Και όχι μόνο τους φέρνει κοντά, αλλά τους βοηθά να μεταμορφωθούν, και να «προχωρήσουν» τη ζωή τους προς τον αληθινό τους εαυτό.
     Κι αυτό, γιατί το πράσινο αυτό σημειωματάριο, από την στιγμή που το εγκαινίασε ο πρώτος ήρωας, ο Τζούλιαν Τζέσοπ, θέτει ως όρο να καταγράφει ο καθένας στον οποίο περιέρχεται την αλήθεια, και μόνο την αλήθεια (όλοι λένε ψέματα για τη ζωή τους. Τι θα γινόταν όμως, αν μοιραζόσουν την αλήθεια; Εκείνο το πράγμα που σε καθορίζει, που κάνει όλα όσα σε χαρακτηρίζουν να βγάζουν νόημα;). Για την ακρίβεια την αληθινή τους ιστορία, την ουσία της ζωής τους, χωρίς ψευδαισθήσεις και υποκρισίες. Ο ίδιος το ονομάζει «Το πείραμα της αυθεντικότητας», «The Authenticity Project», που είναι άλλωστε κι ο αγγλικός τίτλος του βιβλίου. Ένα πείραμα λοιπόν στο να είμαστε αυθεντικοί –μια βουτιά στην αυτογνωσία, χωρίς αναστολές και ντροπές.
     Το κοινό στοιχείο των έξι αγνώστων είναι ότι ζουν σε συνοικία του Λονδίνου, γύρω από το καφέ της Μόνικας, όπου βασικά διακινείται το σημειωματάριο κάνοντας… περίεργα ταξίδια, καθώς ο κάθε εμπλεκόμενος το αφήνει σε διαφορετικό σημείο, και με διαφορετικές προθέσεις. Ο πρωτότυπος κι ευρηματικός τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται η ιστορία βασίζεται στο ότι κάθε «συγγραφέας» της προσωπικής ιστορίας του ξέρει τα «μυστικά» των προηγούμενων και, λίγο ως πολύ, ωθούμενος από διαφορετικά κίνητρα, επεμβαίνει στην πορεία τους. Το «ξεγύμνωμα» δηλαδή των προηγούμενων τυχαίων ατόμων που μπαίνουν ωστόσο στη διαδικασία να κάνουν βουτιά στην αυτογνωσία, γίνεται η αφορμή για να αλλάξει ρότα η δική τους ιστορία. Κι όλα αυτά, ενώ φαίνονται κάπως εξωπραγματικά, κυλούν αβίαστα, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία ότι η «θετική» ενέργεια κάνει θαύματα.
     Ο πολύ διάσημος προσωπογράφος, ηλικιωμένος πια, Τζούλιαν Τζέσοπ που ξεκίνησε την παράδοξη σκυταλοδρομία, ομολογεί ότι έχει παραιτηθεί πια από κάθε χαρά και προσδοκία της ζωής, από τη χρονιά που έχασε τη γυναίκα του, και «διαλογίζεται» κάθε Παρασκευή με ένα ποτήρι κρασί πάνω στον τάφο του… ναυάρχου, στο κοιμητήριο του Μπρόμπτον (όπου μαζευόταν από παλιά η παρέα του). Η Μόνικα, η «ψυχή» της παρέας, που συσπειρώνει κατά καιρούς όλους γύρω από καφενείο της εκμυστηρεύεται ότι παράτησε τη δικηγορία για να γίνει σερβιτόρα, ότι είναι αγχώδης και ψυχαναγκαστική με την καθαριότητα (και όχι μόνο) και ότι το ταπεινό της όνειρο είναι να παντρευτεί και να κάνει παιδιά (παρόλο που μέσα της λειτουργεί και το πρότυπο της χειραφετημένης γυναίκας –συχνές οι αναφορές στην Έμελιν Πάνχερστ) . Ο προβληματικός, άξεστος και αλκοολικός Χάζαρντ (δε χρειάζεται να το σκεφτώ πάρα πολύ: ΕΙΜΑΙ ΕΘΙΣΜΕΝΟΣ), από τη… θάλασσα της νότιας Κίνας μεσολαβεί με τρόπο κάπως παρεμβατικό/χειριστικό στην ιστορία, προσπαθώντας να δώσει λύσεις στα προβλήματα των άλλων, αλλά βασικά να δώσει νόημα στη δική του ζωή (θα έπαιζε το ρόλο της νεράιδας νονάς της, της κρυφής προξενήτρας. Θα ήταν διασκεδαστικό. Ή, τέλος πάντων, θα ήταν μια ασχολία). Ο γοητευτικός, πρόσχαρος και ενθουσιώδης πάντα Ράιλι, αγαπητός όσο και προβλέψιμος γίνεται καταλύτης στην ψυχική απελευθέρωση της Μόνικα, η οποία σιγά σιγά αποδεικνύεται πολύ δυναμική και αποφασιστική.
     Οι συγκεντρώσεις στο καφέ εναλλάσσονται με συγκεντρώσεις στο μάθημα ζωγραφικής που διοργανώνει ο Τζούλιαν, όπου πάλι καθοριστικό ρόλο έπαιξαν τα γραφόμενα στο πράσινο σημειωματάριο. Βλέπουμε κι άλλους ενδιαφέροντες συμπρωταγωνιστές όπως την γιαγιά Κινέζα Μπέτι γου που προσφέρεται να κάνει Τάι Τσι στον Τζούλιαν (να αντιμετωπίζεις δύναμη με μαλακότητα. Συνταγή για ζωή), τον εγγονό της Μπαζ, και τον εραστή του, Μπέντζιν. Κι αυτοί με τη σειρά τους ωριμάζουν μέσα στο γενικότερο κλίμα που αναπτύσσεται.
     Προς τη μέση του βιβλίου, στους τέσσερις «συγγραφείς» -που γνωρίζουν ο ένα για τον άλλον διάφορα μυστικά-, προστίθεται και η αγχώδης Άλις, μωρομαμά με πολύ έντονη επιλόχεια κατάθλιψη και με μοναδική διέξοδο το ίντερνετ (που εντείνει την αντίφαση μεταξύ πλαστή πραγματικότητας και αληθινής), ενώ η άφιξη του Χάζαρντ από την νότια Κίνα επισπεύδει τις εξελίξεις με αμφίβολη έκβαση. Γιατί η «αλήθεια» αποδεικνύεται πολλές φορές σκληρή (έπαιζες ένα παιχνίδι Χάζαρντ, με η ζωή μου, λες και είμαστε σε κάποιο τηλεοπτικό ριάλιτι), και ο Χάζαρντ αποδεικνύεται ίσως ο πιο ενδιαφέρων κι ο πιο «τίμιος» παίκτης του παιχνιδιού της αλήθειας. Το τελευταίο πρόσωπο στο οποίο θα περιέλθει το πράσινο σημειωματάριο, είναι η Λίζι, συνταξιούχος, έμπειρη στην ανατροφή παιδιών, εθελόντρια στο «Δεξί Χέρι της μαμάς», που γίνεται νέο κέντρο συσπείρωσης των ηρώων μας.
     Δεν είναι βέβαια όλα ρόδινα, ούτε όλα αληθινά. Ήδη ο Τζούλιαν, ο «εισηγητής» της ειλικρινούς εξομολόγησης έχει αποκρύψει μεγάλο μέρος της αλήθειας. Υπάρχουν απογοητεύσεις, συγκρούσεις, πισωγυρίσματα. Στην εξέλιξη των συναισθημάτων υπάρχουν ανατροπές και σκαμπανεβάσματα (έκλαψε για όλα όσα θα μπορούσαν να έχουν συμβεί, για την εκδοχή ενός τέλειου μέλλοντος που για ένα διάστημα διαγραφόταν δειλά μπροστά της και που η ίδια είχε αρχίσει να πιστεύει πως μπορεί να γινόταν πραγματικότητα/πάνω απ’ όλα έκλαψε για το κορίτσι που νόμιζε πως θα γινόταν), ωστόσο η αλληλεπίδραση των φίλων, πια, έχει απελευθερωτική διάσταση και ο καθένας βρίσκεται πιο κοντά  στον "αληθινό του εαυτό".
     Κλείνοντας την ανάρτηση, θα ήθελα να πω ότι παρόλο που βρήκα συναρπαστικό κι ελκυστικό το βιβλίο, είχα την αόριστη αίσθηση ότι είναι προϊόν «δημιουργικής γραφής», χωρίς να σημαίνει κάτι αυτό για την αξιολόγησή του (και η αξεπέραστη Ντόρις Λέσσινγκ ακολουθεί τις νόρμες της δημιουργικής γραφής), πέρα από το ότι υπάρχει αόριστα η αίσθηση κάποιων «κλισέ», κάποιου «στρογγυλέματος» των ανοιχτών υποθέσεων. Έψαξα στα βιογραφικά αλλά διαψεύστηκα, για να επιβεβαιώσω αυτήν την αόριστη αίσθηση στο επιλογικό σημείωμα του βιβλίου, όπου η ίδια η συγγραφέας αναφέρεται σε σχετικό σεμινάριο που έκανε (Curtis Brown Creative).
     Αυτό όμως που αποκόμισα από την «έρευνα» αυτή είναι ότι η συγγραφέας είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πρόσωπο, που προφανώς έχει αντίστοιχα βιώματα και τα μεταφέρει με ευαισθησία και διεισδυτικότητα.

Χριστίνα Παπαγγελή