Ψέματα και μυστικά, Κέιτ Άτκινσον

Αυτό το βιβλίο μ’ έκανε να συνειδητοποιήσω γιατί δε μ’ αρέσει ο νατουραλισμός, ή μάλλον, ποια στοιχεία του νατουραλισμού δε μ’ αρέσουν. Βέβαια, δεν είμαι απόλυτα βέβαιη ότι έχει τη σφραγίδα του νατουραλισμού, εφόσον δεν πρόκειται για υψηλή λογοτεχνία, αλλά μάλλον για μια αστυνομικού τύπου ιστορία μυστηρίου που δίνει την ευκαιρία να διερευνήσει τις οικογενειακές σχέσεις(προσφιλής τεχνική της συγγραφέως, της οποίας το «Στα παρασκήνια του μουσείου» μου είχε αρέσει πολύ, όπως και «Το ανθρώπινο κροκέ»).
Για την ακρίβεια, όλο το βιβλίο χτίζεται γύρω από τρεις ιστορίες μυστηρίου (εξαφάνισης και φόνων) που προσπαθεί, μετά από χρόνια, να εξιχνιάσει ένας πρώην αστυνομικός και νυν ντέτεκτιβ (κλασικά). Το «στήσιμο» των τριών μυστηρίων γίνεται παράλληλα, φτάνει περίπου ως το ένα τρίτο του βιβλίου και κουράζει. Μόλις έχεις «μπει» μέσα στην μια υπόθεση, καλείσαι να μεταφερθείς αλλού, με άλλα ονόματα και άλλα σκηνικά. Φυσικά οι ιστορίες κάποτε συγκλίνουν, άλλωστε ο κοινός πρωταγωνιστής ντετέκτιβ Μπρόντι συντελεί σ’ αυτό. Η πλοκή παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον, ή μάλλον, ξυπνά την περιέργεια και – ευτυχώς!- ο αναγνώστης ικανοποιείται στο τέλος από αξιοπρεπείς λύσεις, ή μάλλον απαντήσεις στα μυστήρια, γιατί οι λύσεις δεν αποκαλύπτονται ακριβώς από τον ντετέκτιβ αλλά από τον παντογνώστη συγγραφέα… (αδυναμία της αφήγησης: κάπως αυθαίρετα, ο συγγραφέας ανατρέχει στο παρελθόν για να περιγράψει με λεπτομέρειες τι ακριβώς έγινε. Είναι αυτό που μαθαίνουμε στη λογοτεχνία «εξωτερική αφήγηση»; Αν ναι, δε μ’ αρέσει!!)
Όσο αφορά το ύφος, είναι γρήγορο, σατιρικό και έξυπνο, δηλαδή με έξυπνες ατάκες και σχόλια. Μπορεί να σε γοητεύσει, αλλά εμένα στο τέλος μ’ εκνευρίζει. Είναι δεδομένο ότι οι άνθρωποι είναι διεφθαρμένοι ή αλλοτριωμένοι ή «εαυτούληδες». Δεν είναι παρά ανθρώπινοι «τύποι», τύποι που τους συναντάς στην αλλοτριωμένη κοινωνία μας. Ακόμα και τα συναισθήματα παρουσιάζονται περιχαρακωμένα και τυποποιημένα μέσα από τον αποστασιοποιημένο φακό του συγγραφέα αφηγητή. Εδώ βρίσκω και την ομοιότητα με τον νατουραλισμό, αν και φυσικά στερείται της λογοτεχνικότητας των μεγάλων νατουραλιστών. Είναι τόσο στατικοί και προβλέψιμοι οι χαρακτήρες, σα φωτογραφίες. Το μόνο που σε κρατά είναιη πλοκή, κι αυτή με αδυναμίες…

Χρισίνα Παπαγγελή