Σάββατο, Μαΐου 31, 2025

Τα πράσινα παντζούρια, Georges Simenon

     Ένα αξιόλογο έργο γραμμένο το 1950 από τον δεξιοτέχνη της πλοκής, μάστορα των αστυνομικών μυθιστορημάτων -και όχι μόνο-, τον πολυγραφότατο Ζωρζ Σιμενόν (έχει γράψει πάνω από εκατόν δέκα «σκληρά μυθιστορήματα», όπως ονομάζει ο ίδιος τα μη αστυνομικά του, χώρια τις αστυνομικές περιπέτειες με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ, και άλλες ιστορίες μυστηρίου).
     Τα «πράσινα παντζούρια» δεν είναι αστυνομικό, είναι όμως εξαιρετικό ψυχογράφημα ενός δύστροπου ήρωα, του δημοφιλούς ηθοποιού Εμίλ Μωζέν. Ο συγγραφέας μάλιστα σπεύδει σε μια εισαγωγική «προειδοποίηση» να ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται για «roman à clef», δηλαδή για καμουφλαρισμένο πραγματικό πρόσωπο, παρόλο που κάποιος θα μπορούσε να αναγνωρίσει κάποια επί μέρους χαρακτηριστικά γνωστών ηθοποιών.
     Ο Εμίλ Μωζέν είναι ηθοποιός κωμικός, μεγάλου βεληνεκούς, πάρα πολύ δημοφιλής και… πάρα πολύ αντιπαθητικός! Ένας αντι-ήρωας λοιπόν, που είναι ήδη 57 χρονών με σοβαρά προβλήματα υγείας, αθεράπευτος πότης, αηδιαστικά γυναικάς (κουτουπώνει σε πάσα ευκαιρία υπηρέτριες, κλπ), με πλούσιο… συζυγικό παρελθόν (δύο νόμιμες γυναίκες), αλλά και… συζυγικό παρόν: πρόσφατα έχει παντρευτεί την 22χρονη Αλίς που έχει μια μικρή κόρη από άλλον άντρα, την Μπάμπα. Όμως, καθώς ο συγγραφέας πλέκει τη σύνθετη καθημερινότητα του πρωταγωνιστή του, αποκαλύπτεται ότι (μέσα στις πολλές περιπέτειές του) υπήρξε ακόμα μια μοιραία γυναίκα, όταν ακόμα ήταν φτωχός και άστεγος. Μια γυναίκα ανεπιθύμητη και φορτική, με την οποία έχει έναν καρπερό γιο, ενήλικο τώρα, με πέντε παιδιά και που δεν τον έχει αναγνωρίσει επισήμως αλλά τον βοηθάει -απρόθυμα- υποκύπτοντας σε ένα είδος συναισθηματικού εκβιασμού (αν η τύχη τα έφερνε αλλιώς, πιθανόν η κυρία Καντό να ήταν η κυρία Μωζέν και ο κρετίνος που κατέβαλλε προσπάθεια να πιει το κρασί του χωρίς να βήχει θα ονομαζόταν Μωζέν αντί για Καντό).
     Δύο είναι τα στοιχεία στο μυθιστόρημα που μου προσείλκυσαν προσωπικά το ενδιαφέρον. Το πρώτο είναι ότι αυτός ο αθεράπευτα εγωιστής, αλαζόνας, «παρτάκιας», που τους γράφει όλους και τους υποτιμά, σέβεται «σαν Παναγιά» την τελευταία του γυναίκα την 22χρονη Αλίς, την προσεγγίζει και τη φροντίζει όταν τη βρίσκει σε αδύναμη φάση, δεν την αγγίζει καν σεξουαλικά αλλά την ποθεί, τη ζηλεύει αφόρητα και ονειρεύεται τη ζωή μαζί της. Μάλιστα, όταν νιώθει υπερβολικά ευάλωτος και ίσως μπουχτισμένος από τις χιλιάδες ευθύνες του, φεύγει μαζί της σε ταξίδι από το οποίο δεν σχεδιάζει επιστροφή (είχαν εγκαταλείψει το Παρίσι αμέσως, την επομένη της τελευταίας παράστασης στο θέατρο, χωρίς να πάρουν τίποτα μαζί τους, σαν φυγάδες).
     Δεν εμβαθύνει ψυχολογικά ο συγγραφέας στον ήρωά του, απλώς καταγράφει τη δράση του, -χωρίς ερμηνείες και προεκτάσεις. Η πλοκή , οι αντιδράσεις, οι διάλογοι αποκαλύπτουν ωστόσο έντεχνα έναν ψυχισμό γεμάτο φορτία και αντιφάσεις, που διεγείρει όντως την περιέργεια. Μέσα στα μύχια αυτού του ψυχισμού, στέκουν σαν σύμβολο τα «πράσινα παντζούρια», το σπίτι που ονειρεύτηκε η πρώτη του δυναμική γυναίκα, η Υβόν Ντελομπέλ, ένα «ιδανικό σπίτι» που παραπέμπει στην ήσυχη, τρυφερή οικογενειακή ζωή (οι τοίχοι, οι πόρτες τού δημιουργούσαν αίσθημα ανασφάλειας, άγχους). Ίσως αυτήν την τρυφερή οικογενειακή ζωή με την Αλίς αναζητά προς το τέλος ο άξεστος ήρωάς μας, έχοντας σπαταλήσει προκλητικά τη ζωή του και την υγεία του.
     Το δεύτερο στοιχείο είναι αυτό το εκπληκτικό φινάλε, φινάλε του βιβλίου αλλά και του ήρωα. Οι τελευταίες σελίδες είναι ένα υπαρξιακό ταξίδι του τρομερού και φοβερού Μωζέν στο παρελθόν, πραγματικό και νοερό καθώς ο Μωζέν έχοντας πέσει εντέλει σε κώμα, αποχαιρετά τους ανθρώπους του, αλλά κυρίως τα ευάλωτα και τραυματικά κομμάτια του εαυτού του, προτού βυθιστεί στο σκοτάδι της ασυνειδησίας.
Χριστίνα Παπαγγελή

Δεν υπάρχουν σχόλια: