Σάββατο, Σεπτεμβρίου 13, 2008

Παλιά, πολύ παλιά, Πέτρου Μάρκαρη

Δεν έχει πολλά να πει κανείς για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, και μάλιστα όταν δεν έχει και μεγάλη εμπειρία του είδους. Είναι ένα ευχάριστο κι έξυπνο βιβλίο, με «αξιοπρεπή» υπόθεση (αρχή- μέση-τέλος), και αξιοπρεπή λύση του μυστηρίου, παρόλο που η δολοφόνος είναι γνωστή από την αρχή, αλλά και τα κίνητρά της προβλέψιμα.
Προσωπικά βρήκα ενδιαφέρον στο ότι η κατ΄επανάληψη δολοφόνος είναι μια γριά 94 (!) χρόνων από τη Δράμα ορμώμενη, και ότι η όλη υπόθεση εξιχνιάζεται στην Κων/πολη. Το «αραιό» γράψιμο του Μάρκαρη είναι ξεκούραστο χωρίς να είναι φλύαρο, με ελαφριά δόση χιούμορ, ό,τι πρέπει για αστυνομικό μυθιστόρημα όπου σημασία ιδιαίτερη έχει η πλοκή. Περιφερειακά στο μύθο έχει ενδιαφέρον η περιήγηση στην Πόλη, η αναφορά σε συνοικίες, γειτονιές αλλά και συνήθειες πολίτικες, καθώς και ιστορικά στοιχεία (Σεπτεμβριανά, χατζίζι, βαρλίκι), η ελαφριά ειρωνεία με την οποία ο αφηγητής αστυνόμος Χαρίτος αντιμετωπίζει τα τουριστικά γκρουπ (ο ίδιος συμμετέχει στο ταξίδι αυτό αναψυχής όπου οι συγκυρίες τον εμπλέκουν κλασικά στην εξιχνίαση του μυστηρίου) και τα πιπεράτα του σχόλια (π.χ. «κολλάμε τα ονόματα του Ατατούρκ και του Βενιζέλου σε όποιον σε όποιον δρόμο ή πέρασμα βρεθεί μπροστά μας, βουλεβάρτο, μονοπάτι ή κατσικόδρομο»). Ακόμα περισσότερο κεντρίζει το ενδιαφέρον η αναγκαστική συνεργασία του έλληνα με τον τούρκο αστυνομικό, όπου η αμοιβαία καχυποψία δίνει αργά και σταδιακά τη θέση της σε αμοιβαίο σεβασμό και συνεννόηση, χωρίς πολλές αναλύσεις και θεωρίες.
Η σχέση των δυο αστυνομικών ανταγωνιστική αλλά και συνεργατική δίνεται έμμεσα, με αριστοτεχνικά ρεαλιστικό κι ανάλαφρο τρόπο:
(σελ. 76):.
Ο Μουράτ στρίβει δεξιά και μπαίνουμε σ’ ένα ακόμα πιο φαρδύ βουλεβάρτο. “This is Adnan Menderes Boulevard” μου λέει. “Οι δικοί σου τον θυμούνται πολύ καλά. Your people”.
“Ποιοι δικοί μου;”
“Οι Ρωμιοί. Ήταν πρωθυπουργός όταν έγιναν τα Σεπτεμβριανά”.
“Δεν έγιναν, τα έκανε” τον διορθώνω τσαντισμένος, γιατί λέει τα γεγονότα όπως τον βολεύουν.” Αυτός έκανε τα Σεπτεμβριανά, αυτός έβαλε και τη βόμβα στο σπίτι του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη”.
“Όπως και να’ ναι, εμείς πάντως τον κρεμάσαμε”.
“Και μετά του δώσατε βουλεβάρτο”.
“Για να τον πατάμε”, μου λέει γελώντας.

Καθώς η υπόθεση προχωρά, η σχέση των δυο αστυνομικών γίνεται πιο στενή:
Σελ. 216:
Άθελά μου μού ξεφεύγει μισή χοντράδα. «Πώς και σε νοιάζει τόσο πολύ μην πάθουν κακό οι Ρωμιοί;»
Δε μου απαντάει αμέσως αλλά τραβάει το περιπολικό στο πεζοδρόμιο και διπλοπαρκάρει. «Ι am a child of the Turkish minority in Germany”, μου εξηγεί. «Μεγάλωσα στην τούρκικη μειονότητα της Γερμανίας. Κάθε φορά που ένας Τούρκος έκλεβε, σκότωνε ή έδερνε, έφταιγε όλη η μειονότητα γιατί μας θεωρούσαν όλους ίδιους. Έμπαινα το πρωί στο τμήμα και το πρώτο που άκουγα ήταν “Είδες τι έκαναν πάλι οι δικοί σου”;» Κάνει μια παύση και συνεχίζει. "Οι Τούρκοι της Τουρκίας δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Νομίζουν ότι ζουν ακόμα στις παλιές εποχές, όπου οι μειονότητες τους ήταν βάρος και ξεχνάνε ότι τώρα πια έχουμε και εμείς τις δικές μας μειονότητες. Στη Γερμανία, την Αυστρία, την Αγγλία…"
Έτσι ανάλαφρα και χωρίς τριβές κι εντάσεις δίνει ο συγγραφέας, παράλληλα με την ιστορία, πινελιές ανθρωπιάς.
Τέλος, τους δυο αστυνομικούς ενώνει ένα είδος θαυμασμού για τη φοβερή αυτή γυναίκα, που ξεκίνησε από τη Δράμα ψάχνοντας όλα τα πρόσωπα του παρελθόντος της προκειμένου, σαν τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, ν’ αποδώσει ένα είδος δικής της δικαιοσύνης…
Όταν τέλος την εντόπισαν, «δεν είναι ανάγκη να έρθεις μαζί μου στο Γκισέρουν», μου λέει ο Μουράτ.
Έχει δίκιο, παρόλ’ αυτά εγώ θέλω να πάω. Όχι επειδή πιστεύω ότι θα μου τη φέρει ο Τούρκος συνάδελφός μου, ούτε επειδή φοβάμαι μη μου τη φέρουν πισώπλατα οι Τούρκοι την τελευταία τιγμή, όπως πιστεύει ο Δεσποτόπουλος. Απλά θέλω να γνωρίσω αυτή τη γυναίκα που στον κάτω όροφο ανάβει καντήλι και στον πάνω όροφο σκοτώνει.

Χριστίνα Παπαγγελή


11 σχόλια:

Vasilis Simeonidis είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Vasilis Simeonidis είπε...

172 λέξεις για ένα σχόλιο σχετικό με την αστυνομική λογοτεχνία

Νομίζω ότι η απενοχοποίηση της αστυνομικής λογοτεχνίας ξεκίνησε στη δεκαετία του '80 με τις εκδόσεις Άγρα. Μέχρι τότε η Αγκάθα Κρίστι, ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, ο Ζωρζ Σιμενόν, ο Ρέημον Τσάντλερ και άλλοι ήταν υπόθεση "φθηνών" εκδόσεων τσέπης τύπου Βίπερ.
Η συνέχεια, με την έκδοση συγγραφέων όπως ο Eric Ambler και Jean-Patrick Manchette, έδωσε μιά περισσότερο κοινωνική διάσταση στο αστυνομικό μυθιστόρημα. Κυρίως ο Jean-Patrick Manchette ως επιφανής εκπρόσωπος του neo-polar εισάγει στο αστυνομικό μυθιστόρημα τους προβληματισμούς του Μάη '68 καθώς ο ίδιος είχε σχέση με τους καταστασιακούς.

Σχετικά με τους νεοέλληνες συγγραφείς που γράφουν αστυνομικά είμαι επιφυλακτικός αλλά κάποιες απόπειρές μου να τους πλησιάσω ήταν θετικές.
Μ' άρεσε "ο έκτος επιβάτης" του Θοδωρή Καλλιφατίδη, "τα εγκλήματα στην πανσιόν Απόλλων" του Ανδρέα Αποστολίδη και βέβαια έχεις υπόψη σου και θα συμφωνήσεις ότι η αστυνομική λογοτεχνία γονιμοποίησε εν γένει τη λογοτεχνία και έδωσε βιβλία όπως "τα πυθαγόρεια εγκλήματα" του Τεύκρου Μιχαηλίδη ή "ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ" του Απόστολου Δοξιάδη.

Επιφυλάσσομαι να διαβάσω και το "παλιά, πολύ παλιά" που παρουσιάζεις.

Κ.Υ.Π. WALKING είπε...

Η αλήθεια είναι ότι από ελληνική αστυνομική λογοτεχνία γνωρίζω ελάχιστα πράγματα που μάλλον δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Επομένως ισχύει το είδα φως και μπήκα για να χαιρετήσω τους γράφοντες.

Ανώνυμος είπε...

ας εων, εντυπωσιακά όσα αναφέρεις... Δεν είχα σκεφτεί ότι η κυρίαρχη ιδεολογία κλπ. αντανακλά και στα αστυνομικά μυθιστορήματα κάθε εποχής!Ευπρόσδεκτη η επίσκεψη, κυπ walking!Όπως φαίνεται κι απ τη δημοσίευσή μου, ούτε εγώ μπορώ να κρίνω και να συγκρίνω με άλλα αστυνομικά, τη στιγμή που το είδος δε με συγκινεί ιδιαίτερα. Ήταν όμως ένα καλό βιβλίο, κι αυτό ελπίζω να φάνηκε από την παρουσίαση.

Κ.Υ.Π. WALKING είπε...

Το γεγονός ότι υπερίσχυσαν τα καλωσορίσματα δεν σημαίνει με τίποτα ότι δεν είναι πλήρης η παρουσίαση. Όντως αξιοσημείωτες οι γνώσεις του as eon για το αστυνομικό μυθιστόρημα και πολύ χρήσιμες οι επισημάνσεις του για την ιστορική διαδρομή που ακολούθησε στην Ελλάδα. Εμείς εκεί στην υπηρεσία χαμπάρι, δημόσιοι υπάλληλοι.

Vasilis Simeonidis είπε...

Καλησπέρα,αν και το φως είναι σβηστό.
Ετοιμάζω δημοσίευση για δυο βιβλία παιδικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Αν και σε αυτό το blog παρουσιάστηκαν ήδη βιβλιά αστυνομικής λογοτεχνίας (κλασικότερο αυτό του Ζ. Σιμενόν, ο κίτρινος σκύλος στο http://anagnosi.blogspot.com/2007/09/393.html) η Χριστίνα έδωσε την ευκαιρία να ξανατεθεί το ζήτημα. Είναι ευκαιρία να το δούμε συνολικότερα.

Κ.Υ.Π. WALKING είπε...

Το φως είναι σβήστο, δουλεύουν όμως οι υπέρυθρες. Εν αναμονή δημοσιεύσεων.

Ανώνυμος είπε...

Ανέτρεξα τη λίστα με τις παρουσιάσεις για να εντοπίσω κι άλλα αστυνομικά, και όντως έπεσα πάνω στο μοναδικό αλλά πολύ καλό αστυνομικό του Βαλτάρι (Ποιος σκότωσε την κυρία Σκρουφ), τη Μπάρμπαρα Βάιν που είναι το άλλο όνομα της γνωστής Ρουθ Ρέντελ ("το θέατρο του πεπρωμένου") αλλά θα θελα να σταθώ στον πολυαγαπημένο μου Ιζζό Ζαν Κλωντ, κι αναρωτιέμαι, ας εων, μήπως ανήκει σ' αυτό το neo-πolar στο οποίο αναφέρεσαι; σίγουρα απέχει από το κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα (να πω ότι είναι "νουάρ";
Και γοια να μη με ξαναμαλώσεις θα το ΓΚΟΥΓΚΛΑΡΩ!

Συγνώμη, κυπ. walking, μήπως με ...παρακολουθείς;

Vasilis Simeonidis είπε...

@Χριστίνα, με αδικείς, παρερμηνεύεις τις συνυποδηλώσεις όσων γράφω. Πρόσεχε πάντως, μια και μίλησες για παρακολούθηση, το γκούγκλ. Θέλει να τα ξέρει όλα...

Κ.Υ.Π. WALKING είπε...

Ας πούμε ότι έχω απλά μιά κεκτημένη επαγγελματική ταχύτητα.Έτσι την έπαθε και ο άλλος διάσημος ποντιακής καταγωγής όπως κι εγώ πράκτορας Καλεντερίδης.Είχε μαζί του από ότι είχε πεί βιβλία, Κάρεν Μπλίξεν αν θυμάμαι καλά και μέχρι να πάρει είδηση τι γίνεται ο Οτσαλάν ταξίδευε για Τουρκία.

Χάμπαινα είπε...

Από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια...Έχει και κάτι από ιστορικό μυθιστόρημα αλλά και από αρχαία τραγωδία, ιδίως με την κάθαρση της ηρωίδας στο τέλος που είχε προσπαθήσει να τιμωρήσει την ύβριν των άκαρδων και των αδίκων με μια δική της ύβριν, αυτήν της αυτοδικίας..Το τέλος συγκλονιστικό...Η γραφή του Μάρκαρη σε συνεπαίρνει και οι παεριγραφές απαράμιλλες...Είμαι Κύπρια και έμαθα πράγματα που δεν ήξερα, όπως το πόσο υπέφεραν οι Έλληνες της Πόλης εξαιτίας του ζητήματος της Κύπρου....