Το δεύτερο συμπέρασμα είναι σχετικό με το κυριολεκτικό περιεχόμενο των επιφυλλίδων. Είναι κείμενα με σαφή και διαυγή άποψη για τη γλώσσα και την εξέλιξή της καθώς διαμορφώνεται συνεχώς και δυναμικά μέσα στην καθημερινή χρήση της. Η συγχρονική μελέτη της και οι παρατηρήσεις, τα σχόλια γίνονται με συναίσθηση ότι η πορεία της γλώσσας μέσα στο χρόνο μπορεί να αποδείξει σωστό ό,τι σήμερα επισημαίνουμε και διορθώνουμε σα λάθος. Αυτό εξάλλου συνέβη πολλές φορές στα δυόμιση χιλιάδες περίπου χρόνια που έχουμε γραπτή την ελληνική γλώσσα. Ο Γ. Χάρης φέρνει πολλά παραδείγματα που δείχνουν την καθιέρωση και την αποδοχή λαθών, κάτι που παρατηρήθηκε σε μεγάλο βαθμό στα χρόνια που διαμορφώθηκε η κοινή ελληνιστική.
Όλα τα κείμενα βρίσκονται συγκεντρωμένα, ελεύθερα και δωρεάν στο προσωπικό μπλογκ του συγγραφέα. Η διεύθυνση είναι στο http://yannisharis.blogspot.com/, και η ταξινόμησή τους στην κατηγορία "γλωσσικά Α". Από εκεί τα «κατέβασα» και τα εκτύπωσα για να τα διαβάσω χωρίς το εμπόδιο της λάμψης που εκπέμπει η οθόνη. Εξάλλου, ένα κείμενο που ξεπερνά τις τριακόσιες λέξεις διαβάζεται δύσκολα από την οθόνη του υπολογιστή και προπαντός δύσκολα διαβάζεται στο κρεβάτι! Θέλω να πιστεύω ότι ο Γιάννης Η. Χάρης (και ο εκδότης του;) έχουν λίγο διαφορετική αντίληψη για την πνευματική ιδιοκτησία. Άλλωστε ποιου ιδιοκτησία αποτελέι η γλώσσα. Ο συγγραφέας, φαντάζομαι, θα βγάζει σπυριά όταν ακούει ορισμένους να μιλούν σα να ‘χουν περισσότερα δικαιώματα σ’ αυτήν.
Προς επίρρωσιν αυτής της αντιλήψεως υπερ-συνδέω εις την παρουσίασιν του δευτέρου τόμου –όντινα, αναγνώσομαι, σκοπώ, συντόμως – ήν αυτοχείρως πράττει. Ιδέ: http://yannisharis.blogspot.com/2008/11/13.html
Πάντως, επειδή το μπλογκ εδώ είναι βιβλιοφιλικό, πρέπει να δώσω τα στοιχεία του βιβλίου. Αυτό κοστίζει 22.00 EUR και μπορείτε να το προμηθευτείτε, με έκπτωση: 2.20EUR (10%), στην τιμή των 19.80 EUR. Έχει 532 σελ. και μαλακό εξώφυλλο, σχήμα 21x14 και ISBN : 960-435-015-3. Πρώτη έκδοση το Νοέμβριο 2003.
Η στάση που κρατά ο Χάρης απέναντι στα γλωσσικά λάθη αποφεύγει τόσο την «κανονιστική» αντίληψη, όσο και την άποψη «όλα γίνονται δεκτά». Κατ’ επάγγελμα διορθωτής κειμένων υιοθετεί αυτή τη «διορθωτική» στάση έχοντας συνείδηση της σχετικότητας που έχει η συγχρονική προσέγγιση. Φροντίζει να επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία την άποψη ότι η γλώσσα προχωρά αφομοιώνοντας τα λάθη.
Μέσα στις «σελίδες του βιβλίου» βρήκα μια συνεπή κριτική ματιά σχετικά με ποικίλα θέματα που είναι δύσκολο να ταξινομηθούν. Οι ξενισμοί, δηλαδή επιδράσεις που δέχτηκε και δέχεται η νεοελληνική από άλλες ισχυρότερες γλώσσες, παλιότερα από την γαλλική και τελευταία από την αγγλική. Ο «αττικισμός», το πρώτο καθαρολογικό γλωσσικό κίνημα που εμφανίζεται κατά τα ελληνιστικά χρόνια και μεταλλάσσεται ως τις μέρες μας, ως καθαρεύουσα, ως νεογλωσσαμυντορισμός, ως μύθος για τον ενιαίο χαρακτήρα της ελληνικής γλώσσας σε όλες τις φάσεις της ιστορικής πορείας της. Τα δάνεια από άλλες γλώσσες, και η επανεισαγωγή λέξεων από παλιότερες μορφές της ελληνικής. Η διαφορετική δομή της αρχαίας αττικής διαλέκτου όπως φαίνεται από το πλουσιότερο κλιτικό σύστημα, από τη χρήση μετοχών και απαρεμφάτων κλπ. Αυτές η διαφορετική συντακτική δομή όταν υπεισέρχεται στη νεοελληνική, την αλλοιώνει και προκαλεί σύγχυση στη χρήση της. Η νεανική αργκό που επικρίνεται ως απόδειξη γλωσσικής φτώχειας, ενώ δεν είναι ο μοναδικός τρόπος ομιλίας των νέων, αλλά αφορά μόνο συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις και κατά συνέπεια μάλλον γλωσσικός πλούτος πρέπει να θεωρείται. Πολλά άλλα, επίσης, παρουσιάζονται και σχολιάζονται με κριτική διάθεση.
Η αλήθεια είναι ότι τα κείμενα του Γιάννη Χάρη, καθώς τα διάβασα συγκεντρωμένα, με βοήθησαν να δω – ή να ξαναδώ – κριτικά όσα η συνήθεια καθιερώνει με βεβαιότητα. Ας πούμε τη διάκριση του ως από το σαν…
O τίτλος περισσότερο μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον όταν είχα πρωτοδεί αυτό το βιβλίο, αλλά δεν το έχω στα ράφια μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕνδιαφέρουσα η πληροφορία ότι τα κείμενα υπάρχουν στο μπλογκ του συγγραφέα. Αλήθεια υπάρχουν όλα και είναι ακριβώς ίδια με αυτά του βιβλίου;
Καλώς ήρθες librarian
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ τίτλος είναι πράγματι αβανταδόρικος, αλλά και περιγραφικός (!) για το περιεχόμενο του βιβλίου.
Από ότι βεβαιώνει ο ίδιος ο Γιάννης Χάρης, ναι, τα κείμενα που έχει στο μπλογκ είναι αυτά που περιέχονται στο βιβλίο. Δεν είδα πουθενά τη λέξη «όλα». Αλλά δε βρίσκω το λόγο να μην είναι όλα.
Στο λινκ του μπλογκ γράφει: [επιφυλλίδες στα Νέα, 1999-2003, όπως δημοσιεύτηκαν στο "Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη"] και στον πρόλογο: από το βιβλίο Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη, εκδ. Πόλις, Αθήνα α΄ έκδ. Οκτ. 2003, β΄ έκδ. Δεκ. 2003, που συγκεντρώνει τις επιφυλλίδες των Νέων, 1999-2003: εδώ (κατηγορία "γλωσσικά Α") αναδημοσιεύονται με τις διορθώσεις, αλλαγές και προσθήκες που έγιναν για την έκδοση."
Υιοθετώντας το σχολαστικισμό του διορθωτή, νομίζω ότι το άρθρο τις (τις επιφυλλίδες των Νέων) δηλώνει σαφώς όλες τις επιφυλλίδες.
ευχαριστώ θερμά για τα καλά λόγια :-)
ΑπάντησηΔιαγραφήόντως, στα "γλωσσικά Α" είναι όλες οι επιφυλλίδες της περιόδου εκείνης, με τις διορθώσεις, προσθήκες κτλ. της έκδοσης [όχι όμως και με όλες τις εσωτερικές παραπομπές] --επειδή τα κείμενα αναρτήθηκαν στο μπλογκ, αφού είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο, άρα επεξεργασμένα ήδη
δεν συμβαίνει το ίδιο με τα "γλωσσικά Β", κείμενα που αναρτώνταν στο μπλογκ παράλληλα με τη δημοσίευσή τους στην εφημερίδα. άρα, διορθώσεις και αρκετές προσθήκες, μόνο στον β΄ τόμο
Γιάννη Χάρη
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ παρουσία σου εδώ είναι ευχάριστη έκπληξη και τιμή.
(Μου συγχωρείς τον ενικό. Είμαι σχεδόν σίγοθρος ότι ο ξενισμός του γαλλικού πληθυντικού σε βρίσκει αντίθετο).
Να σε κεράσουμε ένα φοντάν. Τα καλά λόγια για το βιβλίο σου αποδεικνύονται από την ανάγνωσή του. Μπορεί καθένας να τα επιβεβαιώσει.
Και ένα λικεράκι. Αυτό που χρωστώ είναι τα καλά λόγια για την «πολιτική» παρουσία σου. Είσαι από τους λίγους «ανθρώπους των γραμμάτων» που ευθαρσώς, ανυστερόβουλα – πιθανόν και με κόστος – εκφράζουν κριτική ματιά σχετικά με κοινωνικά θέματα. Έχουμε ανάγκη από αυτό.
Χαρούμενος για την επίσκεψή σου
Βασίλης Συμεωνίδης
δηλαδή πρέπει να ξαναευχαριστήσω, να ανταποδώσω το κέρασμα, να πλακωθούμε στα φοντάν --και να ψάχνομαι για ζάχαρο μετά, στην ηλικία μου :-)
ΑπάντησηΔιαγραφήφυσικά ενικός: γεια σου, Βασίλη λοιπόν
μια παρατηρησούλα: η άποψή μου περί πνευματικής ιδιοκτησίας φαίνεται από την πράξη, στο μπλογκ μου. ίσως όμως δεν πρέπει να προεξοφλείται και η άποψη του εκδότη, ή -το χειρότερο- να του επιβάλω εγώ τη δική μου, όπως εντέλει κάνω: δις ιζ αυτοκριτική :-)
μήπως να το κουβεντιάζαμε με ιμέιλ;
Γιάννη,
ΑπάντησηΔιαγραφήη οικειότητα των τρόπων σου μου δίνει το θάρρος να πάρω ένα κουτί μερέντα και ένα κιλό αστυπαλίτικο μέλι και να χτυπήσω το διαδικτυακό σου κουδούνι.
Ελπίζω να μην τα φάω στο δρόμο.
Επεξεργάστηκα το ποστ και πρόσθεσα το χρωματιστό ερωτηματικό στη φράση της παρένθεσης: "(και ο εκδότης του;)".
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα έπρεπε να ήμουν προσεκτικότερος.