Λιόσα Μάριο Βάργκας, Η γιορτή του τράγου

Πολύ συναρπαστικό και καλογραμμένο μυθιστόρημα , «μελέτη» πάνω στο φαινόμενο της εξουσίας και της κατάχρησής της. Βρισκόμαστε στον Άγιο Δομήνικο, Μαίο του 1961, όταν δολοφονήθηκε ο δικτάτορας Τρουχίλιο Μολίνα, ο οποίος ήταν στην εξουσία επί τριάντα χρόνια. Η εξιστόρηση κινείται σε τρία χρονικά πλαίσια: περιγράφεται το τελευταίο 24ωρο του δικτάτορα, η εξύφανση της συνωμοσίας εναντίον του και η δολοφονία του από την πλευρά των επαναστατών, και η ανάμνηση των γεγονότων 30 χρόνια μετά, από την Ουρανία, κόρη κάποιου τρουχιλιανού βουλευτή που «αυτοεξορίστηκε» την ίδια εποχή.
«Τράγος» είναι ο Τρουχίλιο, που είναι σχεδόν θεοποιημένος, «πατέρας» όλων, ανανεωτής, ελευθερωτής (από τους Αϊτινούς) κ.λ.π. αλλά και γυναικάς, «κατακτητής» σε όλα τα επίπεδα. Επιβεβαιώνει κάθε τόσο τον ανδρισμό του με το να πηδά όποια γυναίκα γουστάρει, άσχετα αν είναι γυναίκα ή κόρη φίλου του. Αυτοί, αντίστοιχα, θεωρούν τιμή τους να προσφέρουν ένα τέτοιο δώρο στον αρχηγό. Γύρω- γύρω από τον πρόεδρο βρίσκονται όλοι οι ανθρώπινοι τύποι που μπορεί να πλαισιώνουν έναν δικτάτορα: άνθρωποι που τον θαυμάζουν, που τον φοβούνται, που ξέρουν τ’ αδύνατα σημεία του και τον συμβουλεύουν, άνθρωποι που τους βρίσκει ο ίδιος γλοιώδεις αλλά ωστόσο τον εξυπηρετούν, άνθρωποι που ενώ συνωμοτούν εναντίον του στο τέλος δειλιάζουν και προδίδουν τους συνεργάτες τους κ.λπ. κ.λ.π. Ο πατέρας της Ουρανίας είναι ένας πιστός τρουχιλικός, που ξαφνικά, χωρίς να καταλάβει γιατί, πέφτει σε δυσμένεια (όπως αφήνει να διαφανεί ο Λιόσα, αυτό γίνεται εν είδει δοκιμασίας).
Η σκληρότητα, η βαναυσότητα της δικτατορίας είναι απίστευτη, και ξεδιπλώνεται σ’ όλο της το μεγαλείο όταν πιάνουν τους εκτελεστές του Τρουχίλιο. Η αγωνία είναι πολύ μεγάλη, η αγριότητα ανάλογη. Σώζονται δύο από τους έξι βασικούς πρωτεργάτες, ενώ το καθεστώς μετατρέπεται με αργά και προσεκτικά βήματα σε φιλοαμερικανικό- «φιλελεύθερο», χάρη στις κινήσεις του προέδρου Μπαλαγέρ (ανδρείκελου την εποχή του Τρουχίλιο, πιο δυναμικού σ’ αυτήν τη φάση).
Το βιβλίο, πέρα από το ιστορικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει, μια και απ’ ό,τι φαίνεται βασίζεται σε ιστορικές πηγές και σέβεται τα γεγονότα, παρουσιάζει και πολιτική σκέψη και στάση, (παρόλο που ο Λιόσα αμφισβητήθηκε ως πολιτικό πρόσωπο) και είναι γραμμένο σε πολύ διεισδυτικό και λογοτεχνικό ύφος.
(σελ. 119, αναφέρεται στον πατέρα της Ουρανίας):
Έκανε μεταβολή και με τον ίδιο νηφάλιο τρόπο επέστρεψε στο γραφείο του. Γιατί δεν του χίμηξε όταν τον είχε κοντά; Ακόμα αναρωτιόταν, τεσσεράμισι χρόνια μετά. (…) Όχι από φόβο μην πεθάνει, ήταν κάτι πιο λεπτό και ακαθόριστο από τον φόβο: ήταν η παράλυση, το μούδιασμα της θέλησης, της λογικής και της ελεύθερης βούλησης, που εκείνο το περιποιημένο μέχρι σημείου γελοιότητας ανθρωπάριο, με τη διαπεραστική φωνή και μάτια υπνωτιστή, ασκούσε πάνω στους δομινικανούς, είτε ήταν πλούσιοι, είτε ήταν φτωχοί, μορφωμένοι ή αμόρφωτοι, φίλοι ή εχθροί, αυτό που τον έκανε να μένει ακινητοποιημένος εκεί, βουβός, απαθής, να ακούει εκείνα τα μυθεύματα, μοναχικός θεατής εκείνης της παραχάραξης της αλήθειας, ανίκανος να μεταστρέψει σε πράξη η βούλησή του να ορμήσει καταπάνω του και να βάλει για πάντα ένα τέλος σ’ εκείνη τη σύναξη μαγισσών στη οποία είχε μετατραπεί η ιστορία της χώρας.

Χριστίνα Παπαγγελή